17 stycznia 2014
17 stycznia 2014
Przewlekły (lub inaczej wysyłkowy, czy „wywołany ćwiczeniami”) zespół przedziałów powięziowych jest jedną z wielu możliwych przyczyn „bólu piszczeli”.
W pewnym uproszczeniu można powiedzieć, że przedłużający się, intensywny wysiłek fizyczny, zwiększające się ciśnienie w przedziałach powięziowych oraz zwiększające się zapotrzebowanie energetyczne tkanek mogą doprowadzić do względnego niedokrwienia tkanek, dysfunkcji nerwów i finalnie do bólu podudzia, często uniemożliwiającego kontynuację wysiłku fizycznego. To właśnie zjawisko nazywamy przewlekłym zespołem przedziałów powięziowych.
Poszczególne grupy mięśni goleni otoczone są powięziami, które dzielą przestrzenie goleni na cztery przedziały (Ryc. 1): przedni, boczny, tylny powierzchowny i tylny głęboki. Powięź ta jest mało rozciągliwa i w sytuacji, gdy dochodzi do obrzęku mięśni – robi się tam „za ciasno”, naczynia krwionośne ulegają zaciśnięciu, co jeszcze bardziej pogarsza ukrwienie, a niedotlenione mięśnie nie są w stanie dalej pracować.
Podczas wysiłku fizycznego występuje przejściowe zwiększenie ciśnienia w przedziale powięziowym, które stopniowo normalizuje się po zaprzestaniu wysiłku fizycznego. Głównym objawem jest ból. Może występować też drętwienie. W 50-60% przypadków objawy mogą występować obustronnie. Typowe jest ustępowanie dolegliwości po odpoczynku, czy w okresie przerw w treningach.
Bardziej narażone na te dolegliwości są kobiety, przedstawiciele rasy białej, ryzyko rośnie też wraz z wiekiem i rankingiem zawodnika.
DIAGNOZA I KRYTERIA ROZPOZNANIA
Pomimo, że wywiad i badanie kliniczne są dosyć charakterystyczne, jedynym obiektywnym sposobem potwierdzenia rozpoznania jest pomiar ciśnienia wewnątrz przedziałów powięziowych. Używa się do tego celu specjalnego aparatu (Rycina 2), a badanie polega na wkłuciu igły do danego przedziału i wykonania pomiaru. W razie potrzeby badanie można wykonać pod kontrolą USG. Wynik widoczny jest natychmiast, a samo badanie nie jest szczególnie nieprzyjemne.
Na występowanie przewlekłego zespołu przedziałów powięziowych wskazuje ciśnienie w przedziale powięziowym:
≥ 15mmHg w spoczynku
≥ 30 mmHg minutę po zakończeniu wysiłku
≥ 20 mmHg 5 min. po zakończeniu wysiłku
Do badania najlepiej wykonać jest aktywność, przy której pojawiają się dolegliwości, aż do momentu pojawienia się objawów. Rodzaj i intensywność aktywności zeleży od poziomu wytrenowania zawodnika i stopnia zaawansowania choroby. W jednym przypadku może to być parę przysiadów, w innym – intensywny, półgodzinny bieg.
LECZENIE
Do ustąpienia objawów czasami wystarczy odpoczynek, modyfikacja treningów i obciążeń treningowych lub lepsze przygotowanie fizyczne (np. uzupełniający trening siłowy) danej grupy mięśniowej do treningu. Gdy problem nie ustępuje, leczenie polega na przecięciu powięzi. Obecnie istnieją małoinwazyjne metody (endoskopowe, rycina 3) polegające na podskórnym przecięciu powięzi (pod kontrolą kamery). Dzięki temu sama przestrzeń dla mięśni się poszerza i problem ustępuje.
W literaturze światowej ryzyko nawrotu szacuje się na 3-17%. Może być ono związane m.in. z wytworzeniem zaciskających blizn w miejscu przecięcia powięzi lub dalszymi błędami treningowymi.
Podsumowując, przewlekły (wysiłkowy) zespół przedziałów powięziowych jest częstym problemem u sportowców i powinien być zawsze brany pod uwagę w przypadku niewyjaśnionych, związanych z wysiłkiem fizycznym dolegliwości bólowych w obrębie goleni.
dr Urszula Zdanowicz, specjalista ortopedii i traumatologii