Zwichnięcie rzepki

Zwichnięcie rzepki to wysunięcie się rzepki z jej prawidłowego miejsca jakim jest bruzda międzykłykciowa kości udowej. Najczęściej rzepka ulega zwichnięciu do boku. Zdarza się ono dużo częściej u dzieci niż u dorosłych. Może być spowodowane urazem bezpośrednim – kopnięcie w przyśrodkową część kolana, bądź też urazem pośrednim. Kolano narażone jest na zwichnięcie rzepki w momencie rotacji wewnętrznej uda względem ustalonej na podłożu stopy oraz zgięcia i skoślawienia kolana z jednoczasowym silnym napięciem mięśnia czworogłowego. Oczywiście nie u każdego człowieka taki ruch spowoduje zwichnięcie rzepki. Często, aby do tego doszło musi istnieć dodatkowa patologia: uogólniona wiotkość stawów, boczne ustawienie guzowatości kości piszczelowej, zaburzenia rozwoju kości, wcześniejszy uraz.

Zwichnięcie rzepki nie pozostaje dla kolana obojętne. W czasie urazu uszkodzeniu ulega wiele struktur, których ocena jest bardzo ważna w postępowaniu po zwichnięciu.

Największe zniszczenia w stawie kolanowym powstają w momencie powrotu rzepki na właściwe miejsce po zwichnięciu. Może nastąpić wówczas oderwanie fragmentu chrzęstno-kostnego z powierzchni przyśrodkowej rzepki lub z okolicy kłykcia bocznego kości udowej. Praktycznie zawsze uszkodzeniu ulega więzadło trzymające rzepkę od strony przyśrodkowej – więzadło rzepkowo-udowe przyśrodkowe.

Objawy zwichnięcia rzepki

Objawy jakie można obserwować po zwichnięciu rzepki to obrzęk, czyli powiększenie zarysu kolana wynikające z krwawienia wewnątrz stawu, ból głównie po stronie przyśrodkowej kolana oraz ograniczenie ruchomości w stawie. Rzadko zdarza się, że w chwili badania rzepka jest nadal zwichnięta. Ponadto, w czasie spychania rzepki do boku pacjent się broni. Jest to dla niego nieprzyjemne.

Leczenie zwichnięcia rzepki

W postępowaniu po urazie należy po wnikliwym badaniu klinicznym wykonać zdjęcia rentgenowskie obu kolan w trzech projekcjach. (AP + proj. boczna + proj. Merchant’a). Zdjęcia te mogą, ale nie muszą wykazać oderwania fragmentu chrzęstno-kostnego. Jeśli w danym ośrodku dostępny jest rezonans magnetyczny, to warto jest wykonać takie badanie w celu wykluczenia uszkodzeń powierzchni chrzęstnych. W innym przypadku w badaniu USG można ocenić poziom uszkodzenia troczków przyśrodkowych rzepki. Jeśli badania dodatkowe nie są dostępne lub nie dają jasnej odpowiedzi to kolano z krwiakiem wewnątrz należy zakwalifikować do artroskopii. W trakcie zabiegu można dokładnie ocenić wnętrze kolan, zaopatrzyć uszkodzenia chrzęstne i ewentualnie zeszyć troczki przyśrodkowe a uwolnić troczki boczne rzepki. Leczeniem docelowym w przypadku nawracających zwichnięć rzepki jest zmiana konfiguracji aparatu wyprostnego kolana poprzez przesunięcie przyczepu więzadła rzepki. Zabiegu tego nie wolno jednak wykonywać u dzieci. Po operacjach często konieczne jest unieruchomienie kończyny w wyproście na okres zależny od rodzaju wykonanego zabiegu.

Należy podkreślić, że zwichnięcie rzepki jest dużym urazem. Często spotykana praktyka wykonania punkcji stawu oraz zagipsowania kończyny na kilka tygodni nie wydaje się być postępowaniem prawidłowym, a tak potraktowane kolano może nigdy nie wrócić do pełnej sprawności.