Badanie krtani i narządu głosu

Laryngostroboskopia, czyli stroboskopia kratni, jest badaniem narządu głosu umożliwiającym dokładne zbadanie morfologii oraz czynności strun głosowych (inaczej fałd głosowych). Pozwala również wykryć zmiany nowotworowe w krtani, nawet we wczesnym stadium.

Podczas wydawania dźwięku struny głosowe drżą bardzo szybko, nawet kilka tysięcy razy na sekundę (200-4500 Hz). Ludzkie oko nie jest w stanie zarejestrować poszczególnych drgań.

Laryngostroboskopia uznawana jest za podstawowe badanie krtani. Wykorzystuje efekt stroboskopowy, polegający na oświetleniu poruszającego się ciała, w tym przypadku fałd głosowych, migającym światłem. Jeżeli częstotliwość migania światła zostanie odpowiednio dobrana do częstotliwości drgań strun głosowych, otrzymujemy efekt pozornego zwolnienia. Umożliwia to szczegółową obserwację wnętrza krtani, zbadanie struktur i czynności fałd głosowych w trakcie całego cyklu wibracyjnego.

Schorzenia strun głosowych i krtani

• zapalenie strun głosowych i krtani
  Zapalenie strun głosowych i krtani jest najczęściej wywoływane przez infekcję wirusową bądź bakteryjną. Przyczyną może być również przeciążenie fałd głosowych wynikające z długiego wydawania wysokich dźwięków. Wskutek toczącego się stanu zapalnego dochodzi do obrzęku strun głosowych i utraty ich elastyczności. Uniemożliwia to swobodne drgania fałd głosowych, a w konsekwencji powoduje zaburzenia w wydawaniu dźwięków. W zapaleniu strun głosowych stosuje się antybiotykoterapię, leki steroidowe oraz przeciwbólowe. Ulgę przynoszą również środki nawilżające śluzówkę dróg oddechowych.
• guzki głosowe (guzki krzykaczy, śpiewacze)
  Guzki głosowe to niewielkie białoróżowe zgrubienia na strunach głosowych o stożkowatym kształcie. Przeważnie są to zmiany niegroźne, ale utrudniające pełne domykanie się strun głosowych. Powstają głównie wskutek długotrwałego przeciążenia głosu. Ich powstawaniu sprzyja również palenie papierosów, spożywanie alkoholu, refluks żołądkowo-przełykowy, a także zapalenie zatok obocznych nosa (zatok przynosowych). Guzki manifestują swoją obecność uciążliwą chrypką, afonią, czyli okresową utratą głosu, suchym kaszlem, a czasami nawet atakami duszności. Na początku pojawiają się guzki miękkie, które nieleczone, mogą przerodzić w guzki twarde. Te natomiast wymagają chirurgicznego usunięcia przez laryngologa.
• wtórne zmiany przerostowe strun głosowych
  Wskutek nieleczonych infekcji krtani, a także długotrwałego obciążenia głosu, może dojść do pogrubienia strun głosowych. W efekcie głos się obniża, niemożliwa jest prawidłowa praca foniatryczna strun głosowych. Leczenie najczęściej polega na interwencji chirurgicznej oraz rehabilitacji.
• niedowład mięśni strun głosowych
  Schorzenie to ogranicza prawidłowe funkcjonowanie krtani. Charakteryzuje się trudnością z domykaniem się strun głosowych podczas wydawania dźwięków. Głos staje się mniej donośny, może występować zanik głosu po wysiłku, a nawet bezgłos. Niedowład fałdów głosowych może występować z różnych powodów. Od nadmiernego przeciążenia narządu głosu, infekcji do porażenia nerwu krtaniowego po operacji tarczycy.
• zmiany nowotworowe
  Najczęstszym nowotworem złośliwym krtani jest rak płaskonabłonkowy (ponad 90%). Innymi nowotworami złośliwymi tego narządu są: gruczolakorak, czerniak, chłoniak, mięsak i rakowiak. Głównym czynnikiem predysponującym do rozwoju procesu nowotworowego jest palenie tytoniu. Objawami toczącego się procesu nowotworowego w obrębie krtani mogą być: chrypka, zmiana barwy głosu, trudności w połykaniu, ból gardła, uczucie przeszkody w gardle, kaszel, problem z oddychaniem, ból ucha.

Jak wygląda badanie videolaryngostroboskopowe?

Videolaryngostroboskopia (VLS) jest nowoczesną metodą badania krtani przy pomocy sztywnego i/lub giętkiego endoskopu z użyciem światła stroboskopowego, z możliwością dokumentacji filmowej i zdjęciowej.

Badanie rozpoczyna się od podania środka znieczulającego do wnętrza nosa, skąd rozprzestrzenia się on na powierzchnię gardła. Następnie przez nos do tylnej części gardła zostaje wprowadzony endoskop.
Lekarz obserwuje wnętrze krtani w świetle stroboskopowym, dającym złudzenie, powolnego ruchu fałd głosowych w trakcie fonacji, co pozwala na szczegółowe zbadanie struktury i czynności fałdów głosowych w trakcie całego cyklu wibracyjnego.

Badanie trwa kilka minut i jest bezbolesne.

Metoda ta jest szczególnie przydatna u osób zawodowo posługujących się głosem (np. nauczycieli, wykładowców, aktorów czy śpiewaków). Videolaryngostroboskopia pomaga także w wykrywaniu wczesnych zmian nowotworowych krtani, blizn w obrębie fałdów głosowych, czy w diagnostyce różnicowej pomiędzy torbielami i guzkami głosowymi.
Ocena videolaryngostroboskopowa krtani pomaga lepiej zaplanować leczenie oraz oszacować rokowanie w przypadku wystąpienia zaburzeń głosu.

Wskazania do videolaryngostroboskopii:

• ocena narządu głosu
• chrypka (trwająca dłużej niż dwa tygodnie) szczególnie u osób, które posługują się głosem
• diagnostyka zmian patologicznych w krtani
• łagodne zmiany lub polipy strun głosowych
• powtarzające się zapalenie krtani
• obecność ciała obcego w górnych drogach oddechowych
• dysfagia lub inne zaburzenia połykania
• niezdolność do poruszania jedną lub kilkoma strunami głosowymi (paraliż strun głosowych)
• trudności w oddychaniu

Źródła:

• Rehabilitacja zawodowa zaburzeń głosu: poradnik dla nauczycieli, pod red. M. Śliwińska-Kowalska, E. Niebudek-Bogusz.