Artroskopia kolana to małoinwazyjna metoda leczenia schorzeń stawu kolanowego, która od lat jest jednym z najczęściej wykonywanych zabiegów w traumatologii narządu ruchu. Dzięki niewielkim nacięciom chirurg może obejrzeć wnętrze stawu kolanowego, ocenić stan chrząstki stawowej, łąkotek, więzadeł krzyżowych oraz błony maziowej, a jeśli potrzeba – od razu przeprowadzić leczenie.
To właśnie małoinwazyjność oraz możliwość natychmiastowego reagowania na napotkane uszkodzenia sprawia, że artroskopia kolana skraca czas rekonwalescencji, zmniejsza ryzyko powikłań i pozwala szybciej wrócić do pełnej aktywności fizycznej.
Artroskopia to zabieg operacyjny, podczas którego wykonywanych jest wiele procedur stawowych, bez konieczności pełnego chirurgicznego otwierania stawu. Dzięki wprowadzonej do jamy stawu specjalnej kamerze z której obraz w czasie rzeczywistym jest przekazywany na monitor, lekarz operujący ma doskonały widok na wszystkie struktury wewnętrzstawowe.
W trakcie artroskopii stawu kolanowego, typowo wykonywane są 2 porty artroskopowe (około 1 cm każdy), przez które chirurg ortopeda z jednej strony operuje kamerą, a przez drugi port niezbędnymi narzędziami. Czasami istnieje konieczność założenia dodatkowych portów artroskopowych, jeżeli wymaga tego sytuacja kliniczna.
Najczęstszymi problemami, z którymi zgłaszają się pacjenci (następnie kwalifikowani do artroskopii stawu kolanowego) są wysięki, dolegliwości bólowe czy ograniczenie zakresu ruchu stawu kolanowego. Jednakże, należy pamiętać że są to jedynie objawy i ich przyczyna może być wieloczynnikowa i wymagać dokładnej diagnostyki przed przeprowadzeniem zabiegu operacyjnego.
Najczęstsze wskazania kolano obejmują:
- uszkodzenie łąkotki lub uszkodzenia łąkotek,
- uszkodzenia więzadeł krzyżowych,
- złamania śródstawowe,
- zwichnięcie rzepki,
- ciała wolne we wnętrzu stawu,
- zapalny przerost błony maziowej,
- uszkodzenia chrząstki stawowej,
- ograniczenie zakresu ruchu po przebytych wcześniej zabiegach lub urazach stawu kolanowego.
Łąkotki pełnią funkcję amortyzatorów, w sposób istotny zmniejszających siły przenoszone przez chrząstkę stawową. Dodatkowo łąkotki odgrywają istotną funkcję w stabilizacji stawu kolanowego. Ich uszkodzenie powoduje wiele objawów takich jak blokowanie stawu, ból, nawracające wysięki, ale największym problemem jest postępujące uszkodzenie chrząstki stawowej z powodu zwiększonych sił działających na powierzchnie stawowe.
Artroskopia stawu kolanowego pozwala nie tylko dokładnie ocenić stopień uszkodzenia, ale także od razu wykonać szycie łąkotki lub częściowe wycięcie.
Drugim częstym wskazaniem do leczenia techniką artroskopową są uszkodzenia więzadłowe w szczególności więzadła krzyżowego przedniego oraz tylnego. Artroskopia jest techniką umożliwiającą małoinwazyjne wykonanie rekonstrukcji uszkodzonych więzadeł, dzięki czemu powrót pacjenta do sprawności jest znacznie szybszy i bardziej komfortowy.
Chrząstka stawowa jest delikatną strukturą o niezwykle niskim współczynniku tarcia, która odpowiada za możliwości płynnego i bezbolesnego ruchu stawu kolanowego. Z uwagi na swoją wyspecjalizowaną funkcję, chrząstka stawowa jest pozbawiona naczyń krwionośnych oraz zakończeń nerwowych, co niekorzystnie wpływa na jej potencjał gojenia po przebytym uszkodzeniu. Dzięki technikom artroskopowym mamy możliwość wykonania naprawy chrząstki stawowej z wykorzystaniem różnego rodzaju implantów czy narzędzi.
Wśród najczęstszych zmian wykrytych we wnętrzu stawu znajdują się:
- zwyrodnienia chrząstki stawowej,
- uszkodzenia powierzchni stawowych,
- ciała wolne,
- przerost błony maziowej.
W klasycznej operacji kolana otwiera się cały staw – to zabieg dużo bardziej obciążający oraz narażony na większe ryzyko powikłań. Artroskopia stawu zmniejsza ryzyko powikłań, daje mniejsze dolegliwości bólowe, szybszą regenerację tkanek i mniejsze blizny. W traumatologii narządu ruchu artroskopię uważa się za złoty standard leczenia wielu schorzeń stawu kolanowego.
Artroskopii kolana nie wykonuje się, jeśli występują:
- zaburzenia krzepnięcia krwi,
- aktywna infekcja skóry,
- internistyczne przeciwwskazania do leczenia operacyjnego, takie jak np. niekontrolowana cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze,
- aktywna infekcja ogólna,
- zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe stawu kolanowego.
Lekarz ocenia także możliwość odstawienia leków przeciwzakrzepowych przed zabiegiem.
Przed wykonaniem zabiegu artroskopii kolana konieczne jest badanie kliniczne oraz obrazowe – najczęściej rezonans magnetyczny. Badanie to pozwala ocenić stan tkanek wewnątrz oraz zewnątrz stawowych. Niezwykle ważna jest korelacja pomiędzy wynikami badań obrazowych a badaniem klinicznym przeprowadzanym przez lekarza, gdyż pamiętać należy że leczymy ludzi a nie wyniki badań. I nie dla każdego pacjenta będzie pasowało takie samo leczenie w podobnej sytuacji klinicznej.
Przygotowanie do zabiegu artroskopii kolana zaczyna się już kilka dni wcześniej. Pacjent musi poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, szczególnie o lekach przeciwzakrzepowych, które w niektórych przypadkach należy czasowo odstawić zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego. Niezwykle istotne jest także przekazanie informacji na temat przyjmowanych leków obniżających odporność takich jak glikokortykosteroidy czy leki immunosupresyjne. Przed zabiegiem wykonuje się również podstawowe badania krwi oraz ocenę ryzyka znieczulenia, co pozwala dobrać odpowiedni rodzaj znieczulenia ogólnego lub przewodowego.
Ważne jest także, aby zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu, zgłosić ewentualne alergie i choroby współistniejące oraz upewnić się, że nie ma przeciwwskazań do przeprowadzenia artroskopii kolana. Pacjent musi przestrzegać zaleceń dotyczących posiłków przed znieczuleniem, czyli pozostania na czczo przez czas określony przez anestezjologa. Takie postępowanie pozwala zminimalizować ryzyko powikłań i zapewnia bezpieczne wykonanie zabiegu.
Po zabiegu artroskopii kolana bardzo ważne jest przestrzeganie zaleceń lekarza, dzięki czemu można przyspieszyć proces gojenia i zmniejszyć ryzyko komplikacji. Operowane kolano zaleca się układać w lekkim uniesieniu, co ogranicza obrzęk i usprawnia krążenie. W pierwszych dniach konieczne jest także regularne chłodzenie okolicy stawu oraz unikanie długiego chodzenia czy stania, aby nie obciążać struktur, które wymagają regeneracji.
Lekarz określa, kiedy można bezpiecznie zacząć obciążać nogę i wprowadzać kolejne etapy aktywności. Jeśli pacjent przyjmuje leki przeciwzakrzepowe, ich dawkowanie musi być dostosowane do okresu pooperacyjnego. Przestrzeganie zaleceń lekarza i dbałość o operowane kolano znacząco wpływają na przebieg rekonwalescencji.
