W pierwszej kolejności lekarz diagnozuje kamicę ślinianek na podstawie wywiadu lekarskiego oraz badania fizykalnego chorego, podczas którego sprawdzane jest zaczerwienienie jamy ustnej oraz drożność przewodów wyprowadzających ślinę, utrudnienia w odpływie śliny, obecność wydzieliny ropnej oraz powiększenie ślinianki. W celu potwierdzenia diagnozy, wykonuje się badania obrazowe spośród niżej wymienionych:
- RTG – zdecydowana większość kamieni to tak zwane kamienie cieniujące, czyli widoczne na zdjęciu rentgenowskim. Należy mieć na uwadze, że poprzez część złogów promienie rentgenowskie będą przenikały nie uwidaczniając ich;
- USG – pozwalające na wykrycie kamieni, które nie zostały zobrazowane w badaniu rentgenowskim, a także na ocenę samego miąższu ślinianki. Bardzo małe kamienie mogą być niewidoczne w USG.
- sialogram – badanie, wykonywane przy użyciu kontrastu, uwidoczniające drogi wyprowadzające ślinę, a także ich wszelkie przewężenia i poszerzenia. Pozwala także na określenie występowania, wielkości oraz lokalizacji kamieni ślinowych;
- rezonans magnetyczny;
- tomografia komputerowa – badanie bardzo dobrze wykrywa i obrazuje odłożone złogi, choć ze względu na wysoki koszt i narażenie pacjenta na promieniowanie rentgenowskie metoda ta jest rzadko stosowana.
Leczenie kamicy polega na usunięciu kamienia. W przypadku małych kamieni stymulowanie przepływu śliny przez nawodnienie pacjenta, ssanie cytryn lub kwaśnych pokarmów może spowodować spontaniczne jego przejście. Często przypisywane są leki z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), łagodzące dolegliwości bólowe. W innych przypadkach, gdy kamienie są małe, lekarz lub dentysta może masować lub wypychać kamień z kanału. Przedstawione powyżej opcje lecznicze często są niewystarczające i konieczna jest interwencja chirurgiczna, przeprowadzana przez lekarza otolaryngologa lub chirurga szczękowo-twarzowego. W przypadku obecności kamienia w przewodzie wyprowadzającym, wystarczające może być nacięcie przewodu i ewakuacja złogu. W przypadku kamicy nawracającej lub dotyczącej miąższu ślinianki konieczne jest usunięcie całego gruczołu.
Popularność zyskały nieinwazyjne metody leczenia, takie jak ESWL (większe kamienie rozbijane są przy użyciu ultradźwięków na mniejsze, co pozwala na ich samoistną ewakuację) oraz endoskopowe usuwanie kamieni (sialoendoskopia). Sialendoskopia wykorzystuje cienkie, endoskopowe urządzenie wyposażone w układ optyczny, które włożone w otwór gruczołowy w jamie ustnej, pozwala uwidocznić system przewodów ślinowych i zlokalizować kamień. Następnie za pomocą mikronarzędzi chirurg usuwa kamień. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu miejscowym lub lekkim ogólnym, co pozwala pacjentowi wrócić do domu tego samego dnia. Oprócz krótkiego okresu rekonwalescencji, wśród zalet zabiegu wymienia się brak chirurgicznych nacięć, nie pozostawianie blizn i brak ryzyka porażenia nerwu twarzowego lub uszkodzenia gruczołu ślinowego.
Pomimo pozornej prostoty, sialendoskopia jest technicznie trudnym zabiegiem, który wymaga wysokiej jakości sprzętu, dużego doświadczenia i sekwencyjnego uczenia się kadry. W klinice Optimum diagnozuje się i leczy kamicę ślinianek m.in. metodą sialoendoskopii z wykorzystaniem najnowocześniejszego sprzętu i technologii przez przeszkolonych i doświadczonych specjalistów.
