Start, lądowanie … i ból w uszach. Przygotuj się na podróż samolotem

Lato w pełni, a to oznacza zwiększony ruch na lotniskach. Wakacyjne podróże samolotem to dla wielu początek wakacyjnej przygody. Chociaż mogłoby się wydawać, że uciążliwością podczas  lotu mogą być potencjalne turbulencje, to na podium królują zatkane uszy, ból, a nawet chwilowa utrata słuchu związana z lądowaniem. Dla jednych to tylko czasowy dyskomfort, u innych dolegliwości mogą się utrzymywać długo po locie i popsuć radość z wyjazdu. Skąd bierze się ten problem, czy można go uniknąć i kiedy zgłosić się do laryngologa? Rozmawiamy na ten temat z dr. n. med. Jackiem Sokołowskim – doświadczonym specjalistą w leczeniu chorób uszu.

U osób z przewlekłymi chorobami laryngologicznymi, infekcjami dróg oddechowych – objawy mogą być nasilone i długotrwałe.

„Większe dolegliwości będą odczuwać osoby cierpiące na przewlekłe zapalenie zatok, posiadające skrzywioną przegrodę nosową lub przerośnięte małżowiny nosowe dolne oraz pacjenci z infekcyjnym lub alergicznym nieżytem nosa” – dodaje dr Sokołowski – „U osób zdrowych uczucie zatkanego ucha utrzymuje się dosłownie kilka minut, natomiast u osób z problemami laryngologicznymi już dłużej. Pacjenci, którzy mają infekcję, są narażeni nawet na wysięk w uchu (objawy do 3 miesięcy) lub na wysiękowe zapalenie uszu (powyżej 3 miesięcy)”.

Kiedy warto zgłosić się do laryngologa?

Jeżeli ból i uczucie zatkania trwa ponad dobę, należy umówić się na konsultację ze specjalistą. Im szybciej skorzystamy z pomocy lekarza, tym krócej będziemy się leczyć.

Czy są przeciwwskazania do latania dla osób z infekcjami górnych dróg oddechowych?

Jest to względne przeciwwskazanie – w przypadku aktywnej infekcji ryzyko podróży samolotem wzrasta – może dojść do tzw. urazu ciśnieniowego. Jest to uszkodzenie struktur głównie ucha środkowego ale czasami również wewnętrznego, spowodowane nagłą zmianą ciśnienia. Organizm próbuje je wyrównać przez trąbkę słuchową, która łączy ucho środkowe z gardłem. Jeśli ta wymiana powietrza jest utrudniona, powstaje nadciśnienie lub podciśnienie w uchu środkowym, które może doprowadzić do: wciągnięcia lub pęknięcia błony bębenkowej, krwawienia w uchu, ostrego bólu, czasowego pogorszenia lub utraty słuchu, szumów usznych, zawrotów głowy.

„Jeżeli mamy infekcję górnych dróg oddechowych lub zatok, warto odpowiednio się przygotować. Zalecam po pierwsze konsultację z laryngologiem, który ustali, jakie środki farmakologiczne można stosować. Są to zazwyczaj leki obkurczające błonę śluzową jamy nosowej, które przyjmuje się miejscowo, do nosa (np. spray z ksylometazoliną) lub ogólnie (są to zazwyczaj leki z pseudoefedyrną).  Warto dodać, że spray lub żel należy podać w pozycji siedzącej lub stojącej,  następnie odchylić głowę do tyłu i odczekać kilka sekund, tak aby poczuć, że lek dostał się do gardła. Jeśli nie, należy podać drugą dawkę” – tłumaczy laryngolog.

Czy częste latanie może wpływać na problemy z uszami?

„Raczej nie ma to związku. Jeżeli epizodów jest więcej niż jeden, należy rozważyć leczenie zachowawcze, np. w postaci sterydoterapii donosowej, albo zabieg operacyjny, np. gdy pacjent ma skrzywioną przegrodę nosową, przewlekłe zapalenie zatok przynosowych i są do tego wskazania” – wyjaśnia dr Jacek Sokołowski.

Kto jest bardziej narażony na dolegliwości uszu po podróży samolotem – dzieci czy dorośli?

„Na powikłania bardziej narażeni są dorośli. Co prawda dzieci częściej mają problemy z uszami ze względu na to, że mają proste i szerokie trąbki słuchowe (kanały łączące ucho środkowe z gardłem). Wyrównanie ciśnienia w związku z tym u najmłodszych jest prostsze niż u dorosłych. U dzieci zaleca się picie czy karmienie piersią – obie te czynności pomagają otwierać trąbkę słuchową, co ułatwia wyrównanie ciśnienia w uchu środkowym. Ssanie smoczka także może pomóc. Starszym dzieciom zalecane są gumy do żucia, lizaki – wszystko to, co pobudza połykanie i pracę mięśni gardła” – odpowiada specjalista.

Jakie inne metody pomagają zapobiec zatkaniu uszu podczas lotu?

Po pierwsze, pomocne może być żucie gumy, ssanie cukierków lub częste połykanie śliny. Czynności te aktywują mięśnie gardła, które wspomagają otwieranie trąbki słuchowej. Umożliwia to przepływ powietrza między gardłem a uchem środkowym, co prowadzi do wyrównania ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej.

Po drugie, warto zastosować tzw. manewr Valsalvy, polegający na zatkaniu nosa i próbie wydmuchania powietrza przy zamkniętych ustach. Technika ta zwiększa ciśnienie w nosogardle, co może pomóc w otwarciu trąbek słuchowych.

“Na rynku dostępne są jeszcze specjalne zatyczki, zawierające filtry które stopniowo wyrównują ciśnienie w przewodzie słuchowym zewnętrznym. Pomagają więc przystosować się do zmian ciśnienia w samolocie i zmniejszają uczucie zatkania i mogą zapobiegać wystąpieniu dolegliwości bólowych. Poza tym jako laryngolog zalecam także zatyczki do uszu lub słuchawki z aktywnym systemem wygłuszania – ich rolą jest redukcja hałasu, co jest ważne zwłaszcza przy długich lotach.” – dodaje dr Sokołowski.

Gorące kubeczki – hit czy kit?

W mediach społecznościowych można znaleźć kolejny sposób – gorące kubeczki z nasączonymi ciepłą wodą serwetkami, przykładane do uszu podczas lotu. Po ochłodzeniu powietrza powstaje wtedy podciśnienie które redukuje prawdopodobieństwo zatkania uszu.

„Nie znam tej metody, i ze względu na to że nie jest ona dobrze udokumentowana w literaturze medycznej nie zalecam jej pacjentom. A już na pewno jako głównej metody zapobieganiu urazowi ciśnieniowemu” – dodaje doktor.