Zapalenie zatok przynosowych to schorzenie, które może dotyczyć osób w różnym wieku i często pojawia się jako powikłanie infekcji górnych dróg oddechowych. Zatoki przynosowe odpowiadają m.in. za ogrzewanie i nawilżanie wdychanego powietrza oraz wpływają na rezonans głosu. Gdy dochodzi do zaburzenia odpływu wydzieliny z zatok, rozwija się stan zapalny, który może powodować uciążliwe objawy i znacząco obniżać komfort codziennego funkcjonowania. W zależności od czasu trwania i nasilenia dolegliwości wyróżnia się ostre oraz przewlekłe zapalenie zatok.
Zapalenie zatok przynosowych to stan zapalny błony śluzowej wyściełającej zatoki. Ostre zapalenie zatok najczęściej rozwija się w wyniku infekcji wirusowej, która może doprowadzić do bakteryjnego zapalenia zatok. Istotną rolę w powstawaniu przewlekłego zapalenia zatok odgrywa genetyczna predyspozycja do chorób alergicznych lub innych chorób zapalnych. Rzadziej spotykane są grzybicze zapalenia zatok.
Objawy zapalenia zatok mogą mieć różne nasilenie i charakter, w zależności od rodzaju infekcji oraz czasu jej trwania. Często początkowo przypominają zwykłe przeziębienie, jednak z czasem stają się bardziej dokuczliwe.
Do najczęściej występujących objawów należą:
- uczucie zatkanego nosa,
- ból lub ucisk w okolicy czoła, policzków lub nasady nosa,
- ból głowy nasilający się przy pochylaniu,
- gęsta wydzielina z nosa lub spływanie jej po tylnej ścianie gardła,
- zaburzenia węchu,
- kaszel, szczególnie nasilający się w nocy,
- uczucie zmęczenia i osłabienia.
Konsultacja lekarska jest wskazana, gdy objawy utrzymują się dłużej niż kilka dni, nasilają się lub towarzyszy im wysoka gorączka, silny ból twarzy bądź obrzęk okolic oczu.
Ostre zapalenie zatok przynosowych trwa zazwyczaj do 10 dni i najczęściej ma podłoże wirusowe. W wielu przypadkach ustępuje samoistnie lub po leczeniu objawowym. Jeśli jednak objawy utrzymują się dłużej lub dochodzi do nadkażenia bakteryjnego, konieczne bywa rozszerzenie leczenia farmakologicznego.
Przewlekłe zapalenie zatok rozpoznaje się, gdy dolegliwości utrzymują się powyżej 12 tygodni. W tym przypadku objawy mogą być mniej nasilone, ale mają charakter nawracający lub stały. Często współistnieją wtedy zmiany anatomiczne w obrębie nosa i zatok, które utrudniają skuteczne leczenie zachowawcze.
Różnice między ostrym a przewlekłym zapaleniem zatok dotyczą:
- czasu trwania objawów,
- przyczyny schorzenia,
- nasilenia dolegliwości,
- podejścia diagnostycznego i terapeutycznego.
Diagnostyka zapalenia zatok rozpoczyna się od dokładnego wywiadu oraz badania laryngologicznego. Lekarz ocenia drożność nosa, wygląd błony śluzowej oraz obecność wydzieliny. W przypadku nawracających lub przewlekłych dolegliwości konieczne jest poszerzenie diagnostyki.
W zależności od sytuacji klinicznej wykonywane są:
- endoskopia nosa i zatok,
- tomografia komputerowa zatok przynosowych,
- badania laboratoryjne w przypadku podejrzenia infekcji bakteryjnej,
- testy alergologiczne, jeśli podejrzewa się tło alergiczne.
W Szpitalu Carolina badania dobierane są indywidualnie w zależności od obrazu klinicznego i czasu trwania objawów.
Leczenie zapalenia zatok przynosowych zależy od przyczyny i charakteru schorzenia. W przypadku ostrego zapalenia podstawą jest leczenie zachowawcze, które ma na celu zmniejszenie obrzęku błony śluzowej i ułatwienie odpływu wydzieliny.
Farmakoterapia może obejmować:
- steroidoterapię donosową,
- leki przeciwzapalne i przeciwbólowe,
- preparaty obkurczające błonę śluzową nosa,
- leki mukolityczne,
- antybiotyki w przypadku potwierdzonej infekcji bakteryjnej,
- leczenie przeciwalergiczne.
Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi poprawy lub zapalenie zatok ma charakter przewlekły, rozważane są metody zabiegowe. Ich celem jest przywrócenie drożności ujść zatok i poprawa wentylacji. Zakres leczenia zabiegowego zależy od przyczyny problemu i stanu anatomicznego nosa oraz zatok.
Najnowocześniejszym oraz najbardziej skutecznym podejściem w leczeniu przewlekłego zapalenia zatok jest leczenie biologiczne. Metoda ta stosowana jest przy braku skuteczności leczenia operacyjnego oraz dużym stopniu zaawansowania stanu zapalnego zatok (przy nawrotach polipów nosa i zatok).
