Zatkane uszy po locie samolotem – kiedy należy udać się do lekarza?

Uszy pozwalają nam słyszeć dźwięki, które są w rzeczywistości wibracjami powietrza. Drgania te przemieszczają się przez kanał słuchowy do cienkiej błony zwanej błoną bębenkową, która również hermetycznie zamyka kanał słuchowy od wewnątrz. Po drugiej stronie błony bębenkowej znajduje się rurka zwana trąbką Eustachiusza, która biegnie od ucha wewnętrznego do tylnej części nosa i gardła, umożliwiając przepływ powietrza do lub z ucha wewnętrznego, w zależności od tego, czy ciśnienie w nim jest wyższe czy niższe niż ciśnienie powietrza otoczenia.

Gdy samolot wznosi się, ciśnienie powietrza wewnątrz kabiny stopniowo maleje, aż osiągnie poziom, na którym pozostanie przez resztę lotu (na wysokości przelotowej). Ponieważ to ciśnienie powietrza jest niższe niż na poziomie gruntu, oznacza to, że część uwięzionego powietrza musi mieć możliwość ucieczki z ucha wewnętrznego. Jeśli tak się nie stanie, nieco wyższe ciśnienie spowoduje, że błona bębenkowa wybrzuszy się na zewnątrz. Jeśli wszystko pójdzie dobrze, nadciśnienie w uchu środkowym po prostu zmniejsza się dzięki trąbce Eustachiusza.

Gdy samolot schodzi, ciśnienie powietrza wewnątrz kabiny stopniowo wzrasta, więc rosnące ciśnienie powietrza popycha bębenki do wewnątrz. Aby temu przeciwdziałać, ciśnienie powietrza po drugiej stronie błon bębenkowych w uchu środkowym również musi wzrosnąć. Aby to umożliwić, powietrze musi zostać zassane przez trąbkę Eustachiusza.

Kiedy uszy są zablokowane, na przykład podczas lotu z przeziębieniem lub infekcją zatokową, ciśnienie w uchu wewnętrznym może nie ulec zmianie w tym samym czasie i prawdopodobnie wystąpi dyskomfort, któremu może towarzyszyć stopień utraty słuchu, zawroty głowy i uczucie pełności w uchu. Objawy mogą nasilać się, gdy trwa to kilka godzin. Może wystąpić silny ból lub utrata słuchu, krwawienie z uszu lub uczucie wirowania, które może prowadzić do wymiotów. Kombinacja zmian ciśnienia na pokładzie samolotu i zablokowanych uszu w najgorszym przypadku może doprowadzić do pęknięcia błony bębenkowej. Omawiana dolegliwość w medycynie nosi nazwę barotraumy.

Każdy stan, który blokuje trąbkę Eustachiusza lub ogranicza jej funkcję, może zwiększyć ryzyko wystąpienia omawianego dyskomfortu.

• Krótką trąbkę Eustachiusza, zwłaszcza u niemowląt i małych dzieci;
• Dysfunkcję trąbki Eustachiusza – będącą bardzo rzadkim zaburzeniem, w którym przewód słuchowy nie zamyka się i pozostaje otwarty przez cały czas;
• Przeziębienie;
• Katar sienny (alergiczny nieżyt nosa);
• Infekcję ucha środkowego (zapalenie ucha środkowego);
• Płyn w uchu lub nadmiar woskowiny usznej;
• Spanie w samolocie podczas startu i lądowania;
• Inne powody: zapalenie zatok, polipy nosa, powiększone małżowiny nosowe, zapalenie migdałków;
• Często występujące barotraumy mogą uszkodzić tkanki ucha wewnętrznego lub trąbki Eustachiusza, co zwiększa szanse ponownego wystąpienia problemu.

Przy występowaniu wyżej opisywanych dolegliwości, dobrym pomysłem jest odłożenie podróży lotniczej. Kiedy jest to niemożliwe, aby zminimalizować dyskomfort, a nawet zapobiec wystąpieniu barotraumy, podczas lotu warto postępować zgodnie z poniższymi wskazówkami:

• Wykonanie manewru Valsalvy – polegające na delikatnym dmuchnięciu nosem, przy jednoczesnym zamknięciu ust i ściskaniu nozdrzy;
• Poruszanie mięśniami ust – poruszanie mięśniami szczęki przez żucie, ssanie twardych cukierków, ziewanie lub połykanie wody lub innego napoju może pomóc w ponownym otwarciu trąbek Eustachiusza. W przypadku podróży z dzieckiem, należy zachęcać je do picia lub użyć smoczka, aby rozluźnić mięśnie ust.
• Zachowanie aktywności – niespanie podczas startu i lądowania, umożliwia wykonanie wyżej omawianych technik samopomocy już w momencie, kiedy wystąpi nacisk na błonę bębenkową;
• Użycie zatyczek do uszu przeznaczonych do lotu samolotem – mają one na celu stopniowe wyrównywanie nacisku na błonę bębenkową podczas startu i lądowania;
• Przyjmowanie środków zmniejszających obrzęk błony śluzowej w jamie nosa na około 30 minut do godziny przed startem i lądowaniem. Należy jednak unikać nadużywania, ponieważ przyjmowane przez kilka dni mogą zwiększyć przekrwienie.
• Stosowanie doustnych środków zmniejszających przekrwienia każdorazowo wymaga konsultacji z lekarzem, szczególnie dotyczy to kobiet będących w ciąży, a także osób z zaburzeniami rytmu serca oraz wysokim ciśnieniem krwi;
• W przypadku alergii, przed lotem warto zażyć przyjmowane leki przeciwalergiczne.

Barotraumy uszu zwykle nie są poważne i nadają się do samodzielnej kuracji. Długotrwałe powikłania mogą wystąpić, gdy stan jest przewlekły lub jeśli występuje uszkodzenie struktur ucha środkowego lub wewnętrznego. Kiedy objawy utrzymują się, może być konieczne leczenie w celu wyrównania ciśnienia i złagodzenia objawów.

Lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu oraz badania uszu za pomocą otoskopu sprawdzi, czy przyczyną odczuwanego dyskomfortu są zatkane uszy w wyniku lotu samolotem. Oznaki barotraumy mogą obejmować lekkie wybrzuszenie lub wklęśnięcie błony bębenkowej. Jeśli stan pacjenta jest cięższy, lekarz może zaobserwować gromadzenie się krwi lub innych płynów za błoną bębenkową. Aby określić, czy źródłem problemów ze słuchem nie jest ucho wewnętrzne, konieczne może być wykonanie dodatkowych badań słuchu, na przykład audiometrii.

Lekarz może przepisać leki lub polecić pacjentowi przyjmowanie leków bez recepty w celu kontrolowania warunków, które mogą uniemożliwić prawidłowe funkcjonowanie trąbek Eustachiusza. Cięższe obrażenia, takie jak pęknięta błona bębenkowa, zwykle goją się same. Jednak w rzadkich przypadkach może być konieczna operacja, polegająca na nacięciu błony bębenkowej w celu wyrównania ciśnienia powietrza i odprowadzenia płynów.

W przypadku odczuwania nieprzechodzącego silnego bólu lub zatkania uszu, zapraszamy do naszej Kliniki. Skorzystaj z porad laryngologa i wykonaj specjalne badanie słuchu – audiometrię.