Zespół przeciążeniowo-bólowy

Jest jedną z głównych przyczyn przewlekłych bólów kręgosłupa. Charakteryzuje się długotrwałymi bólami kręgosłupa o zmiennym nasileniu oraz charakterze nawrotowym. Najczęściej dotyczy on odcinka szyjnego i lędźwiowego. Schorzenie to jest związane z patologią stawów międzykręgowych.

Budowa stawu międzykręgowego

Stawy międzykręgowe występują praktycznie na każdym poziomie kręgosłupa (z wyjątkiem pierwszego kręgu szyjnego) i stanowią element biomechaniczny przenoszący około 20% wszystkich sił i ruchów w odcinku szyjnym i lędźwiowym kręgosłupa. Pojedynczy staw międzykręgowy utworzony jest z wyrostków stawowych dwóch sąsiadujących ze sobą trzonów kręgowych, które łączą się za sobą na zasadzie stawu. Powierzchnie stawowe stawów międzykręgowych w prawidłowych warunkach pokryte są cienką warstwą chrząstki stawowej oraz otoczone są niewielką łącznotkankową torebką stawową warunkującą prawidłowe odżywianie stawu.

Zarówno sam staw jak i torebka stawowa są bardzo silnie unerwione poprzez drobne czuciowe gałązki nerwowe odchodzące od korzenia rdzeniowego. Z uwagi na stałe przeciążenie ruchowe powierzchni stawowych w tych stawach bardzo często dochodzi do ich przyspieszonego zużycia oraz degeneracji. Uszkodzenie stawów międzykręgowych jest dodatkowo potęgowane naturalnym procesem degeneracji krążków międzykręgowych, który postępując z wiekiem prowadzi do obniżenia przestrzeni międzykręgowej, co w rezultacie dodatkowo obciąża stawy międzykręgowe.

Na tle tych procesów dochodzi do stopniowego zaniku chrząstki stawowej oraz indukcji zmian zapalno-degeneracyjnych, które prowadzą do zaawansowanego uszkodzenia stawu oraz generują powstawanie niekorzystnych zmian w zakresie okolicznej tkanki kostnej. Z czasem zakres zmian zapalno-degenaracyjnych jest tak duży, że chory prezentuje pełny obraz zespołu stawów międzykręgowych. W zaawansowanej postaci odpowiedzi zapalno-degeneracyjnej dochodzi do przerostu stawów międzykręgowych oraz wytworzenia charakterystycznych dziobów kostnych w zakresie sąsiadujących powierzchni trzonów kręgowych.

Objawy zespóuł przeciążeniowo-bólowego

W większości przypadków atak bólu związanego z zespołem stawów międzykręgowych ma charakter ostry, nieprzewidywalny w występowaniu. Ból wykazuje charakter zmienny. Zwyczajowo napady bólowe obserwowane są kilka razy w miesiącu.
U większości pacjentów występuje charakterystyczna bolesność w rzucie zwyrodniałych stawów międzykręgowych oraz dochodzi do nadmiernego skurczu okolicznych mięśni przykręgosłupowych.
Ból ma tendencje do nasilania się, gdy pacjent przyjmuje pozycję leżącą na plecach, zaś dolegliwości ustępują w pozycji leżącej na brzuchu.
Cechą znamienną bólu obserwowanego w przypadku zespołu stawów międzykręgowych jest charakterystyczne promieniowanie do pośladków oraz tylnej powierzchni ud. Praktycznie nie spotyka się rzutowania bólu na przednią powierzchnię nóg.
W przypadku zespołu stawów międzykręgowych zlokalizowanego w odcinku szyjnym kręgosłupa, ból występuje głównie w zakresie szyi i barków. Nie ma tendencji do promieniowania do kończyn górnych oraz palców dłoni.

Objawy, które zgłasza chory nie są charakterystyczne. Występuje ból pleców mogący promieniować do kończyn dolnych, deformacja tułowia. Poza tym można zauważyć zaburzenia czucia, niedowłady, zaniki mięśniowe oraz osłabienie odruchów. Aktywność ruchowa, przysiady i podnoszenie ciężkich przedmiotów najczęściej nasilają dolegliwości. Jeśli po odpoczynku objawy powracają, konieczna jest konsultacja ze specjalistą.