5 powodów, dlaczego warto zdrowo się odżywiać po zabiegu ortopedycznym

Dieta po zabiegu ortopedycznym odgrywa dużą rolę w powrocie do sprawności. Niedostateczne odżywienie organizmu w okresie okołooperacyjnym może wydłużyć rekonwalescencję. Wzrasta też ryzyko powikłań po operacji.

Z tego powodu Europejskie Towarzystwo Żywienia Klinicznego i Metabolizmu (ang. European Society for Clinical Nutrition and Metabolism – ESPEN) po zabiegach operacyjnych zaleca rozpoczęcie spożywania normalnych pokarmów jak najszybciej.

Zabiegi ortopedyczne to duża ingerencja w układ kostny, strukturę kości oraz tkanek miękkich. Zostaje wówczas naruszona ciągłość tkanek i w wyniku ich uszkodzenia powstaje stan zapalny mobilizujący do odbudowy powstałych uszkodzeń.

Odbudowę uszkodzonych tkanek zdecydowanie możemy wesprzeć odpowiednim żywieniem, dostarczającym budulca do odnowy tkanek oraz substancji usprawniających regenerację. O rozpoczęciu żywienia po operacji ortopedycznej decyduje zazwyczaj lekarz anestezjolog, biorąc pod uwagę rodzaj znieczulenia.

Dlaczego warto jak najszybciej zacząć zdrowo się odżywiać po zabiegu ortopedycznym? Oto TOP 5 powodów.

1. Szybsza regeneracja to bezzwłoczny powrót do sprawności

Możemy to osiągnąć zwiększając ilość białka w diecie, co spowoduje szybsze gojenie się ran. Ważne, aby nasz wybór padł na pełnowartościowe źródła białka – chude rodzaje mięsa, ryby, jaja, chudy nabiał. Białko, zwłaszcza pochodzenia zwierzęcego, wpływa też na wzrost przyswajania żelaza, co jest istotne po operacji związanej z utratą krwi. Zapotrzebowanie na białko dla osoby po operacji wzrasta co najmniej do 1,2 g/kg masy ciała (normalne zapotrzebowanie to 0,8 – 1 g/kg masy ciała). Należy tu pamiętać, że nie wszyscy mogą bezpiecznie zwiększyć ilość białka w diecie. Przeciwwskazaniem są choroby nerek. Natomiast osoby z podwyższonym poziomem kwasu moczowego we krwi powinny czerpać białko głównie z nabiału i jaj, unikając niektórych rodzajów ryb oraz mięsa, zwłaszcza czerwonego.

Inne składniki odżywcze wspierające gojenie to aminokwasy – arginina i glutamina. Arginina bierze udział w syntezie białka, a glutamina chroni przed rozwinięciem powikłań zakaźnych.

Jak się odżywiać po zabiegu ortopedycznym?

Po operacji niezbędna jest też ilość witamin w diecie. Witamina A wspiera regenerację, a witamina K jest ważna dla układu krzepnięcia. Obydwie witaminy są rozpuszczalne w tłuszczach, co oznacza, że dla lepszego ich przyswojenia musimy dodać odrobinę tłuszczu do posiłku np. olej rzepakowy, oliwę z oliwek, orzechy czy pestki.

W przypadku dużej utraty krwi podczas operacji oraz u wegan nie można zapominać o żelazie. Weganie powinni skupić się na żywieniowych sposobach zwiększania jego dostępności z produktów roślinnych m. im poprzez zwiększenie ilości witaminy C w posiłkach, sposobach usuwania kwasu fitynowego ze zbóż, unikaniu picia kawy i herbaty po posiłkach, dodawaniu do dań produktów zawierających szczególnie dużo żelaza np. pestki dyni.
Nie możemy też zapominać o nawodnieniu. Po operacji minimalna ilość przyjmowanych płynów to 2 litry na dzień. Przy dużej utracie krwi w czasie operacji, co zdarza się w przypadku endoprotezoplastyki biodra, to co najmniej 3 litry płynów na dzień.

W przypadkach, kiedy doszło w wyniku urazu do uszkodzenia nerwów bardzo ważna jest suplementacja witaminami z grupy B.

Poza tym dieta po operacji powinna dostarczać między 120 a 150% zapotrzebowania energetycznego organizmu. Większa dzienna kaloryczność posiłków przez kilka dni po operacji ułatwi nam realizację zaleceń.

2. Odpowiednia masa ciała pomaga w regeneracji po zabiegu

Zarówno zbyt duża, jak i zbyt mała masa ciała wpływa negatywnie na rekonwalescencję. Niedożywienie, zmniejszenie beztłuszczowej masy ciała i siły mięśniowej powoduje zmniejszenie odporności organizmu. Jest to przyczyną wzrostu zakażeń oraz mniej efektywnego wykorzystywania tlenu, co może spowalniać gojenie się ran.

Otyłość również niekorzystnie wpływa na regenerację po zabiegu. U pacjentów z otyłością obserwuje się gorsze gojenie ran oraz większą ilość infekcji. Co więcej słabe unaczynienie tkanki tłuszczowej powoduje dostarczanie do rany wraz z krwią mniejszej ilości składników odżywczych.

3. Podniesienie odporności organizmu osłabionego operacją

Poprzez dostarczanie do organizmu odpowiednich składników możemy stymulować układ odpornościowy i tym samym zapobiegać infekcjom lub łagodzić ich przebieg oraz skracać ich czas trwania. Główną rolę odgrywają tu kwasy tłuszczowe omega-3, których skarbnicą są tłuste ryby morskie, oleje roślinne, zwłaszcza rzepakowy i lniany, orzechy włoskie i siemię lniane.

Duża ilość warzyw i owoców zapewni nam dowóz wszystkich niezbędnych witamin oraz substancji stymulujących układ odpornościowy. Na wyróżnienie zasługują tu czosnek, cebula, por, brokuły, szpinak, jarmuż, kapusta świeża i kiszona. Są to niestety pokarmy wzdymające, także pacjenci unieruchomieni powinni z nich zrezygnować, aby nie powodować dodatkowego dyskomfortu. Można wtedy posiłkować się innymi warzywami i owocami – pomidory, papryka, kiszone ogórki, truskawki, maliny, borówki, jeżyny, wiśnie, cytrusy.

Naszą odporność wspierają też inne immunostymulujące składniki diety – kakao, miód, zielona herbata, naturalne przyprawy – zioła, curry, kurkuma, cynamon.

4. Wzmocnienie kości i stawów jako profilaktyka złamań kości, osteoporozy, zmian zwyrodnieniowych stawów

W diecie dla zdrowych kości fundamentalne znaczenie mają produkty o wysokiej zawartości wapnia oraz witaminy D. Wapń to budulec kości, z kolei witamina D wpływa na jego wchłanianie i przyswajanie. O ile wapń znajdziemy w wielu produktach spożywczych pochodzenia zwierzęcego i roślinnego, o tyle witaminy D w żywności jest niewiele. W głównej mierze jest produkowana w skórze pod wpływem promieniowania słonecznego. W Polsce mamy niewiele słonecznych dni w ciągu roku, dlatego zaleca się jej suplementowanie w okresie od października do marca.

Z kolei źródłem wapnia są przede wszystkim produkty mleczne – mleko, kefiry, jogurty, maślanki i sery. Osoby, które odczuwają dyskomfort po zjedzeniu tych produktów mogą wybrać ich odpowiedniki bez laktozy, których obecnie mamy bardzo szeroki wybór. Warto też wspomnieć o roślinnych źródłach wapnia – mak, sezam niełuskany, nasiona chia, migdały, napoje roślinne i produkty fortyfikowane wapniem

Inne składniki odżywcze pozytywnie wpływające na zdrowie kości to magnez (kasze, orzechy, kakao), potas (ziemniaki, pomidory, banany, suszone morele), cynk (jaja, owoce morza), fosfor (mleko, jaja, mięso, rośliny strączkowe), witamina A (masło, jaja, zielone warzywa liściaste), witamina C (cytrusy, papryka, natka pietruszki), witamina K (zielone warzywa), witaminy z grupy B (mięso, produkty zbożowe), pełnowartościowe białko (chude mięso), antyoksydanty (warzywa, owoce, przyprawy), izoflawony sojowe (tofu, tempeh), fruktooligosacharydy (czosnek, cebula).

Kolagen z kolei może pozytywnie oddziaływać na stawy. Kolagen w organizmie jest trawiony jak inne białka i dlatego podany w formie suplementu nie jest dostarczany bezpośrednio do stawów. To aminokwasy, które uwalniane są w wyniku jego trawienia – glicyna, prolina i hydroksyprolina – docierają do stawów. Tak więc, kolagen najprawdopodobniej wpływa na prawidłowe funkcjonowanie naszych stawów poprzez dostarczanie substratów do jego syntezy.

5. Nauka zdrowych nawyków żywieniowych

Jeśli nasz sposób odżywiania przed zabiegiem ortopedycznym pozostawiał wiele do życzenia, to operacja może stać się świetnym motywatorem do zmian. Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych zaprocentuje utratą kilogramów i polepszeniem stanu zdrowia oraz samopoczucia. Warto wziąć pod uwagę, że trwała zmiana nawyków żywieniowych to proces i podczas tej drogi będziemy zapewne popełniać błędy i miewać gorsze dni. To wszystko jest wpisane w naukę zdrowego odżywiania. Pamiętajmy, że nie ma produktów zabronionych, a wszystko zależy od zjadanych ilości i częstotliwości. Ważne, aby zdecydowaną większość stanowiły zdrowe wybory, a od czasu do czasu możemy sobie pozwolić na przyjemności i wpleść w nasz nowy sposób żywienia tort urodzinowy, pizzę w weekend, drożdżówkę od babci czy obiadu u mamy.

Warto zdrowe odżywianie wdrożyć jak najszybciej po zabiegu ortopedycznym, aby rekonwalescencja przebiegała bez powikłań, a powrót do sprawności był jak najszybszy. Wdrażanie zmian we współpracy z dietetykiem będzie łatwiejsze, szybsze i przyjemniejsze. Dietetyk weźmie pod uwagę wszystkie współistniejące schorzenia, a jadłospis i zalecenia dostosuje do stylu życia pacjenta, rodzaju wykonywanej pracy, preferencji smakowych, umiejętności kulinarnych i zasobów czasowych.

mgr inż. Daria Topolewska

Dietetyk

Jestem dyplomowanym dietetykiem i pomagam swoim Pacjentom schudnąć na ich własnych zasadach, budując dobre nawyki żywieniowe. Zajmuję się też dietoterapią w wielu jednostkach chorobowych. Pomagam Pacjentom za pomocą żywności obniżyć poziom cholesterolu i kwasu moczowego, obniżyć ciśnienie krwi, złagodzić dolegliwości gastryczne, wyrównać glikemię, wyrównać niedobory żelaza czy zbilansować pod kątem składników odżywczych diety eliminacyjne. Moim głównym założeniem jest indywidualne podejście do każdej osoby, bo wiem jak bardzo różnimy się między sobą, a podobny cel można osiągnąć na wiele sposobów.