Endoprotezoplastyka całkowita stawu kolanowego to operacja zastępująca uszkodzony staw kolanowy protezą. Celem zabiegu jest zmniejszenie bólu, poprawa ruchomości i jakości życia pacjenta. Zabieg ten jest stosowany u osób z zaawansowaną chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego, która nie reaguje na leczenie zachowawcze.
Czym jest zabieg endoprotezoplastyki stawu kolanowego?
Operacja polega na usunięciu uszkodzonych części stawu kolanowego (kości i chrząstki) oraz zastąpieniu ich protezą wykonaną z metalu i tworzywa sztucznego. Proteza imituje naturalny staw kolanowy, pozwalając na przywrócenie funkcji i zmniejszenie bólu.
Czy wymiana stawu kolanowego jest dla Ciebie?
Decyzja o przeprowadzeniu operacji wymiany stawu kolanowego powinna być wspólna dla Ciebie, Twojej rodziny, lekarza prowadzącego.
Kiedy zaleca się operację?
Istnieje kilka powodów, dla których ortopeda może zalecić operację wymiany stawu kolanowego. Pacjenci, którzy odnoszą korzyść z tego zabiegu, zazwyczaj odczuwają:
- silny ból lub sztywność kolana, które ograniczają codzienne aktywności, w tym chodzenie, chodzenie po schodach i wstawanie z krzesła. Krótkie spacery mogą dawać znaczne dolegliwości bólowe, a korzystanie z laski lub kul może być konieczne.
- umiarkowany lub silny ból kolana w spoczynku, zarówno w dzień, jak i w nocy.
- przewlekłe zapalenie i obrzęk kolana, które nie poprawiają się mimo odpoczynku lub leczenia zachowawczego.
- deformacja kolana — pogłębiający się przykurcz stawu lub deformacja koślawa lub szpotawa.
- brak poprawy po innych metodach leczenia, takich jak leki przeciwzapalne, iniekcje dostawowe, fizjoterapia lub inne zabiegi chirurgiczne.
Kandydaci do zabiegu
Nie ma bezwzględnych ograniczeń wiekowych do operacji wymiany stawu kolanowego. Większość pacjentów poddających się operacji wymiany stawu kolanowego ma od 50 do 80 lat, ale lekarz ortopeda ocenia pacjenta indywidualnie. Wymiany stawu kolanowego przeprowadza się z sukcesem w każdym wieku, zarówno u ludzi młodszych o wyższej aktywności sportowej jak i u seniorów prowadzących spokojniejszy tryb życia.
Rekonwalescencja po endoprotezoplastyce stawu kolanowego
Czas dochodzenia do pełnej sprawności po endoprotezoplastyce stawu kolanowego różni się w zależności od stanu pacjenta, wieku i zaangażowania w rehabilitację. Oto orientacyjny przebieg powrotu do zdrowia:
Pierwsze dni po operacji (1-5 dni)
- Pacjent przebywa w szpitalu, gdzie lekarze monitorują stan zdrowia i rozpoczynają pierwsze ćwiczenia rehabilitacyjne.
- Już w pierwszą dobę po operacji pacjent jest zachęcany do wstawania z łóżka i chodzenia z pomocą chodzika lub kul do asekuracji z pełnym obciążeniem operowanej kończyny.
- W tym czasie stosuje się także leki przeciwbólowe oraz profilaktykę przeciwzakrzepową
Pierwsze tygodnie (1-6 tygodni)
- Pacjent wraca do domu, gdzie kontynuuje rehabilitację pod okiem fizjoterapeuty.
- Przydatna jest pomoc bliskich w codziennych czynnościach, takich jak przygotowywanie jedzenia, sprzątanie czy higiena osobista.
- Regularne wykonywanie ćwiczeń w domu jest kluczowe dla poprawy zakresu ruchu w kolanie (zaleca się minimum 2-3 sesje dziennie).
- Po około 4-6 tygodniach pacjent może poruszać się samodzielnie.
Rodzaje implantów
Mocowanie w kości
- Endoprotezy bezcementowe:
- Fiksacja biologiczna: Implanty z porowatą powierzchnią wspierają osteointegrację, umożliwiając wrastanie tkanki kostnej. Idealne dla pacjentów z dobrą jakością kości.
- Materiał: Zazwyczaj z tytanu lub stopów kobaltowo-chromowych, co zapewnia biokompatybilność.
- Endoprotezy cementowane:
- Fiksacja cementowa: Użycie poli(metylo metakrylanu) (PMMA) do stabilizacji implantu. Preferowane u pacjentów z niższą jakością kości, jak w przypadku osteoporozy.
- Stabilność: Zapewniają szybką stabilność mechaniczną po zabiegu.
- Endoprotezy hybrydowe:
- Hybrydowa fiksacja: Jeden komponent jest cementowany, a drugi bezcementowy.
- Zastosowanie: Dostosowane do pacjentów z różnorodnymi właściwościami biomechanicznymi kości.
Stopień stabilności implantu
- Endoprotezy CR z zachowaniem więzadła krzyżowego tylnego (PCL):
- Funkcjonalność więzadła: Zachowanie PCL poprawia propriocepcję i biomechanikę stawu, korzystne dla pacjentów z odpowiednią funkcją więzadła.
- Konstrukcja: Zaprojektowane, aby współdziałać z naturalnym więzadłem, umożliwiając bardziej anatomiczny ruch stawu.
- Endoprotezy CS i PS zastępujące więzadło krzyżowe tylne:
- Stabilizacja tylna: Zawierają mechanizm stabilizujący, który zastępuje funkcję więzadła krzyżowego tylnego.
- Zastosowanie: Wskazane dla pacjentów z uszkodzonym lub niewydolnym PCL, zapewniając stabilność podczas zgięcia i wyprostu.
- Konstrukcja: Specjalny element „cam and post” zapewnia kontrolowany ruch i stabilność stawu, szczególnie gdy naturalne więzadło nie może być zachowane.
Wybór odpowiedniego typu protezy zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta, stanu anatomicznego stawu. Konsultacja z ortopedą pomoże w dokonaniu najlepszego wyboru.
