Przepuklina pępkowa - co warto o niej wiedzieć?

Dwie najczęstsze przepukliny u dzieci to przepuklina pachwinowa i pępkowa. Ta druga jest zazwyczaj bezbolesna i niegroźna. Często zamyka się sama, bez leczenia. Jednak uwypuklenie w okolicy pępka to zmartwienie, z jakim muszą zmierzyć się świeżo upieczeni rodzice. Dr n. med. Katarzyna Bałaż, chirurg dziecięcy, rozwiewa wątpliwości oraz obala mity o przepuklinie pępkowej.

Czy przepuklina pępkowa może sama zniknąć?

U około 90% dzieci przepuklina pępkowa zamyka się samoistnie w pierwszych latach życia. Jest ona wynikiem tego, co dzieje się w życiu płodowym: na początku ciąży narządy jamy brzusznej płodu rozwijają się szybciej niż jama brzuszna i nie mieszczą się w niej. Przez pierścień pępkowy wydostają się na zewnątrz na jakiś czas. Później znowu przemieszczają się do brzucha, a pierścień pępkowy zamyka się stopniowo. Dlatego chirurdzy zazwyczaj nie kwalifikują niemowląt do operacji przepukliny. Nie oznacza to jednak, że nie należy zgłosić się na konsultację lekarską, gdy zauważymy u dziecka uwypuklenie w okolicy pępka. Jest to dobry moment, aby lekarz zbadał dziecko i uspokoił rodzica, że z ich maleństwem nie dzieje się nic złego. Gdy stwierdzimy przepuklinę, możemy zastosować leczenie w postaci plastrowania pierścienia pępkowego. Polega ono na tym, że odprowadzamy zawartość przepukliny do brzucha i zabezpieczamy ją plastrem. Taka metoda może przyspieszyć zamknięcie przepukliny.

Czy do powstania przepukliny pępkowej prowadzi nieprawidłowe podwiązanie pępowiny po porodzie?

Jakie są objawy przepukliny pępkowej? Czy dziecko odczuwa dolegliwości bólowe?

Najczęstszym objawem przepukliny jest uwypuklenie w okolicy pępka. U starszych dzieci jest ona zazwyczaj widoczna, gdy dziecko stoi lub napina mięśnie brzucha w trakcie codziennych aktywności, kiedy płacze, kaszle lub wypróżnia się. Bardzo rzadko mogą temu towarzyszyć dolegliwości bólowe.

Jakie są powikłania przepukliny pępkowej?

Jednym z rzadkich powikłań jest tzw. uwięźnięcie jelita w worku przepuklinowym, które polega na tym, że przez przepuklinę wchodzi jelito, które nie może cofnąć się do brzucha. Dochodzi do ucisku na naczynia krwionośne jelita, przez co traci ono dopływ krwi i może dojść do jego martwicy. W takiej sytuacji dziecko wymaga pilnego leczenia operacyjnego. Przepuklina pępkowa może także stanowić defekt kosmetyczny. Należy dodać, że u dziewczynek przepuklinę należy zaopatrzyć przed okresem ciąży, ponieważ w jej trakcie może dojść do powiększenia przepukliny poprzez rozciągnięcie powłok jamy brzusznej.

Czy przepuklina pępkowa może się zmniejszyć lub zwiększyć?

Każda sytuacja, która zwiększa ciśnienie w jamie brzusznej, powoduje, że przepuklina jest bardziej widoczna. U maluchów może być to płacz, napinanie brzuszka przy wypróżnieniu się, a u dzieci starszych rozpoczęcie chodzenia. Przepuklina może być mniej widoczna, gdy dziecko np. śpi lub leży spokojnie.

Czy przepuklina pępkowa jest zawsze widoczna od razu po porodzie?

Nie zawsze. U większości dzieci przepuklinę pępkową widać po porodzie. Jednak u niektórych może pojawić się w kolejnych miesiącach życia, w szczególności, kiedy zaczynają się kolki. Wtedy dzieci mają wzdęty brzuch, bardziej go napinają przy oddawaniu gazów lub wypróżnianiu się.

Jak wygląda leczenie przepukliny pępkowej?

Diagnostyka przepukliny pępkowej zazwyczaj kończy się na samej konsultacji i badaniu fizykalnym dziecka. W niektórych przypadkach warto także wykonać badanie USG jamy brzusznej, w szczególności, gdy podejrzewamy inne wady. Leczenie operacyjne uzależnione jest od wieku dziecka i występujących objawów. U noworodków i niemowlaków, czekamy, czy przepuklina nie zamknie się sama. Zamykanie przepukliny pępkowej można przyspieszyć poprzez jej plastrowanie, o czym wspomniałam wcześniej. Jeśli dziecko jest starsze i przepuklina utrzymuje się do wieku przedszkolnego, wtedy proponujemy pacjentom leczenie operacyjne. Operacja konieczna jest także, gdy u dziecka występują objawy uwięźnięcia jelita.

Operację przepukliny pępkowej przeprowadzamy w znieczuleniu ogólnym. W Szpitalu Carolina oferujemy pacjentom możliwość leczenia w trybie jednodniowym, które ma wiele zalet – jedną z nich jest ograniczenie stresu dziecka związane ze zmianą otoczenia. Rodzic obecny jest na bloku operacyjnym do momentu zaśnięcia dziecka, a także po jego wybudzeniu na sali pooperacyjnej. Po kilku dniach od operacji zapraszamy pacjenta na konsultację w celu sprawdzenia, czy rany dobrze się goją. Najczęściej przy takich operacjach szwy, których używamy, są wchłaniane – nie trzeba ich zdejmować.

We wczesnym okresie po operacji należy zmniejszyć aktywność fizyczną dziecka, czyli ograniczyć np. skakanie na trampolinie, długie spacery czy wycieczki rowerowe, po to, aby mięśnie miały szanse prawidłowo się zrosnąć. Dziecko może wrócić do przedszkola kilka dni po operacji. Powrót  do pełnej aktywności fizycznej następuje po około miesiącu od operacji – należy jednak pamiętać, że dzieci szybciej zdrowieją niż dorośli. Czasami już na drugi dzień chcą „szaleć”, dlatego rodzice muszą być czujni i przestrzegać zaleceń lekarskich.

Czy przepuklina może się odnawiać?

Każda operacja przepukliny obarczona jest ryzykiem, że pojawi się ponownie. Jeśli tak się dzieje, ma to miejsce najczęściej w niedługim czasie po operacji. Dlatego ważne jest, żeby ograniczyć większy wysiłek fizyczny bezpośrednio po operacji, żeby tkanki miały szansę zrosnąć się prawidłowo.