Piłkarze - uważajcie na staw skokowy!

Statystycznie, piłka nożna jest najbardziej kontuzjogenną dyscypliną sportu. Najczęstszymi urazami, diagnozowanymi u piłkarzy to uszkodzenia w obrębie kończyn dolnych, zwłaszcza stawu skokowego i kolanowego. Wynika to przede wszystkim z charakteru samej gry, czyli wysokiej kontaktowości. Przyczynami mogą być także niewyleczone kontuzje, przetrenowanie zawodnika, a także nieprawidłowo przeprowadzana rozgrzewka.
Piłka nożna, najbardziej popularna dyscyplina sportu, jest masowo uprawiana zarówno przez amatorów, jak i profesjonalistów, co wiąże się z wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia kontuzji. Według danych statystycznych liczba urazów oscyluje na poziomie 50-60% wszystkich kontuzji doznanych podczas uprawiania sportu, z czego aż 3% wymaga przeprowadzenia operacji.[1] W piłce nożnej najczęściej można dostrzec kontuzje w obrębie kończyny dolnej (75-93%) tj. stawu kolanowego, skokowego i stopy. Często wystąpić mogą też urazy w obrębie głowy, szyi i kręgosłupa, a także uszkodzenia kończyny górnej. U osób trenujących od lat – seniorów, najczęściej dochodzi do skręcenia stawów (28-35%). Na drugim miejscu występują naciągnięcia mięśni (10-47%), a najrzadziej spotyka się stłuczenia (8,3%-21,3%). [2] U osób młodych, juniorów, sytuacja przedstawia się odwrotnie, urazy najczęściej dotyczą stłuczenia (32,9-47%).[3]
Urazy stawu skokowego, zwane potocznie „skręceniem kostki”, są wynikiem nieodpowiedniego postawienia nogi na podłożu, niewłaściwego zeskoku, niepoprawnie wykonanego obrotu, bądź mogą powstać w skutek niefortunnego upadku. Konsekwencją urazu jest utrata funkcjonalnej i/lub mechanicznej więzadłowej stabilności stawu skokowo-goleniowego. Wyobraźmy sobie sytuacje w której piłkarz wykonuje podanie do zawodnika z drużyny. Stoi na jednej nodze (kończyna podporowa), natomiast drugą wykonuje uderzenie piłki (kończyna dominująca). W przypadku, w którym kończyna podporowa jest niestabilna (np. w wyniku wielokrotnych urazów stawu), samo uderzenie jest także nieprecyzyjne.
Jeśli przekraczana jest wytrzymałość mechaniczna więzadeł, które otaczają staw, może dojść do urazu skrętnego, a tym samym do jego naderwania lub naciągnięcia. Najczęściej kontuzja dotyczy więzadła skokowo-strzałkowego przedniego – ATFL (ang. anterior talofibular ligament), które odpowiedzialne jest za stabilizacje stawu skokowego. Jeśli uraz jest bardziej poważniejszy, uszkodzeniu mogą ulegać więzadła boczne, czyli: więzadło skokowo-strzałkowe tylne – PTFL (ang. posterior talofibular ligament), oraz więzadło strzałkowo-piętowe – CFL (ang. calcaneofibular ligament). Zawierają one receptory, które odpowiedzialne są za czucie głębokie. Ich uszkodzenie zwiększa ryzyko kolejnych urazów.
Jeśli staw skokowy nie jest leczony prawidłowo, bądź doszło do wystawienia niewłaściwej diagnozy, kontuzja może wykluczyć zawodnika z treningów na długi czas. Wszelkie urazy w obrębie stawu mogą przyczynić się do rozwoju zmian zwyrodnieniowych lub prowadzić do jego osłabienia.
Trening, który dotyczy prewencji urazów w obrębie stawu skokowego, powinien opierać się o ćwiczenia poprawiające kontrolę nerwowo-mięśniową, co podkreśla Natalia Bartoszek, fizjoterapeuta z Carolina Medical Center. Takie działania poprawiają ogólną stabilność oraz zmniejszą ryzyko kontuzji. Należy zwrócić szczególną uwagę na ćwiczenia wzmacniające mięśnie goleni oraz poprawiające czucie głębokie. W tym celu wykonuje się trening proprioceptywny, uwzględniający ćwiczenia równoważne. Podczas ich wykonywania stosuje się dyski sensomotoryczne, oraz trampoliny i różnego rodzaju sprzęt, wprowadzający niestabilne podłoże.

[1] Johanson D.L., Neef R.L.: Soccer: Outdoor Manual of Sports Medicine. pod red. Safran M.R., McKeag D.B., Van Camp S.P, Lippincott – Raven, Philadelphia, 1998, ss.604-605.
[2] Anderson S. J.: Acute injuries in young athletes. The Physician and Sports Medicine, 1999, ss.69-76.
Bergfeld J.: Epidemiology of ankle instabilities. ISAKOS – FIMS World Consensus Conference on Ankle Istability 2005, ss. 8-10.
Fallat L., Grimm S.J., Saracco J.A.: Sprained ankle syndrome prevalence and analysis of 639 acute injuries. J. Foot Ankle Surg. 1998, ss. 280-285.
[3] Adamczyk G.: Urazy w piłce nożnej. Forum Trenera, 2005, ss. 36-39

Zapraszamy do zapoznania się z ćwiczeniami!