Zapalenie ucha zewnętrznego - ucho pływaka

Większość zaburzeń związanych z nurkowaniem stanowią choroby otologiczne, w tym zapalenie ucha zewnętrznego. Badanie przeprowadzone na 429 aktywnych nurkach wykazało, że w przywoływanej grupie było to najczęściej występujące schorzenie (43,6%). Ryzyko wystąpienia zapalenia ucha zewnętrznego jest prawie 5-krotnie większe u osób często pływających, stąd też choroba nosi nazwę „ucha pływaka”. Infekcja, przebiegająca w zewnętrznym przewodzie słuchowym, jest często wywoływana przez wodę, która pozostaje w uchu po pływaniu, tworząc wilgotne środowisko sprzyjające rozwojowi bakterii. Typową bakterią wywołującą opisywaną infekcję jest pałeczka ropy błękitnej. Wirusy lub grzyby są mniej powszechną przyczyną zapalenia. Rozwojowi zakażenia sprzyja również używanie wacików bawełnianych lub innych nieodpowiednich narzędzi do usuwania woskowiny z przewodu słuchowego. Zadrapania w uszach, w które mogą wniknąć bakterie, mogą zwiększyć ryzyko rozwoju infekcji.

Na początku, choroba przebiega łagodnie, nieleczona stopniowo nasila się. Lekarze, w zależności od natężenia objawów, przyjmują podział na trzy stadia choroby.

• Łagodne:
  • świąd w przewodzie słuchowym;
  • łagodny dyskomfort, który nasila się po pociągnięciu małżowiny usznej lub chrząstki zlokalizowanej po przeciwległej stronie małżowiny, przy wejściu do kanału słuchowego (tzw. skrawek);
  • bezbarwny, bezwonny wysięk z ucha;
  • nieznaczne zaczerwienienie w uchu;
• Umiarkowane:
  • świąd staje się bardziej intensywny;
  • ból nasila się;
  • zwiększenie wysięku lub pojawienie się wysięku ropnego;
  • większe zaczerwienienie w uchu;
  • uczucie pełności w uchu;
  • niedosłuch;

• Zaawansowane:
  • silny, promieniujący na twarz, szyję lub bok głowy ból;
  • zaczerwienienie lub obrzęk ucha zewnętrznego;
  • całkowite zablokowanie kanału słuchowego;
  • obrzęk węzłów chłonnych w szyi;
  • gorączka.

Nawet łagodne oznaki powyższej infekcji, wymagają kontaktu z lekarzem. Szybkie leczenie może pomóc w zapobieganiu powikłaniom i poważniejszym dolegliwościom. W zależności od przebiegu i stopnia rozprzestrzeniania się infekcji, dobierane są indywidualne metody kuracji. Pierwszym etapem jest oczyszczenie zewnętrznego przewodu słuchowego, mające na celu ułatwienie przepływu kropli do zainfekowanego obszaru. Większość przypadków zewnętrznego zapalenia ucha jest leczona za pomocą kropli do uszu zawierających antybiotyk, w przypadku wystąpienia bardziej zaawansowanej infekcji może być wymagane zastosowanie antybiotyków doustnych oraz leków przeciwbólowych. Niekiedy, infekcja może być spowodowana przez grzyby, tym samym musi być leczona lekami zwalczającymi wyżej wymienione drobnoustroje. Lekarz może podjąć decyzję o zmniejszeniu obrzęku za pomocą steroidowych kropli do uszu.

Ucho pływaka ma tendencje do nawrotów. Prawdopodobieństwo wystąpienia choroby zwiększa się wraz z częstym przebywaniem w wodzie, a także podczas korzystania z niektórych urządzeń, takich jak słuchawki douszne czy aparat słuchowy. Również osoby mające wąski kanał uszny są w grupie zwiększonego ryzyka zachorowania. Dlatego warto wprowadzić kilka zasad, dzięki którym można zminimalizować szansę wystąpienia omawianej infekcji:

• nadmiar wilgoci w uchu, która pozostaje m.in. po pływaniu, może stworzyć sprzyjające środowisko dla bakterii, dlatego też zaleca się używania zatyczek do uszu lub preparatów na bazie olejków naturalnych tworzących powłokę na powierzchni kanału słuchowego, tym samym chroniących uszy przed wodą;
• osuszanie kanału słuchowego po pływaniu;
• odradza się pływanie w wodzie o podwyższonych poziomach bakterii;
• zaleca się utrzymywanie właściwej higieny uszu. Woskowina odgrywa ważną rolę w zapobieganiu infekcjom ucha, zarówno jej nadmiar, jak i niedobór jest niewskazany;
• integralność skóry wewnątrz kanału słuchowego odgrywa dużą rolę w zapobieganiu zapaleniu ucha zewnętrznego. Pęknięta, sucha lub w inny sposób upośledzona skóra sprzyja wystąpieniu infekcji. Należy unikać agresywnego czyszczenia kanału słuchowego;
• zaleca się stosowanie kropli do uszu. W przypadku podejrzenia pękniętej błony bębenkowej, nie należy samodzielnie stosować kropli.

Zapalenie ucha zewnętrznego zwykle nie jest poważną chorobą, jednak nieleczone może prowadzić do powikłań. Wśród najczęściej występujących, wymienia się tymczasową utratę słuchu. Kiedy infekcja ustąpi, słuch zwykle wraca do normy. Zapalenie może przybrać także formę przewlekłą. Trwającym ponad trzy miesiące zapaleniom ucha zewnętrznego sprzyjają stany, które utrudniają leczenie, takie jak rzadki szczep bakterii, połączenie zakażenia bakteryjnego i grzybiczego, a także alergiczna reakcja skórna lub uczulenie na przypisane krople. Nieleczone ucho pływaka, może prowadzić do złośliwego zapalenia ucha zewnętrznego, w którym infekcja rozprzestrzenia się na chrząstki, elementy kostne, układ nerwowy, skórę i tkankę podskórną. Osoby starsze, alergicy, osoby z cukrzycą lub z osłabionym układem odpornościowym są najbardziej podatne na zakażenia oraz są narażone na większe ryzyko powikłań, które mogą również zagrażać życiu.

Na koniec, warto wskazać różnice między  zapaleniem ucha zewnętrznego, a częstym, zwłaszcza u dzieci, zapaleniem ucha środkowego. Infekcje różnią się miejscem występowania zapalenia, które znajduje się albo w przewodzie słuchowym ucha zewnętrznego albo uchu środkowym (za bębenkiem usznym). Jeśli dotknięciu małżowiny usznej towarzyszy ból, prawdopodobnie przyczyną jest zapalenie ucha zewnętrznego. Zakażenie ucha środkowego nie powoduje widocznego obrzęku, swędzenia ani bólu w zewnętrznej części ucha.

Podobnie jak w przypadku innych dolegliwości, przypominamy, że niewłaściwie leczone schorzenie może postępować. Dlatego też zachęcamy do kontaktu z Kliniką, jeśli zauważyli u siebie Państwo objawy mogące świadczyć o wystąpieniu zewnętrznego zapalenia ucha.