Więzadło rzepki to struktura łącząca rzepkę z kością piszczelową, należąca – wraz z rzepką i mięśniem czworogłowym – do mechanizmu wyprostnego kolana. „Kolano skoczka” to zmiana przeciążeniowo-zwyrodnieniowa więzadła rzepki w okolicy jej wierzchołka. Jest to relatywnie częsty powód bólu przedniej części kolana. Zazwyczaj rozpoczyna się tuż poniżej rzepki i może w krótkim czasie prowadzić do degeneracji więzadła lub jego urwania.
„Kolano skoczka”, jak sama nazwa wskazuje, występuje u osób uprawiających dyscypliny sportowe, których nieodzownym elementem jest wyskok. Spotyka się je u koszykarzy, piłkarzy ręcznych i nożnych, łyżwiarzy figurowych i wielu innych. Wynika z często powtarzanego przeciążania aparatu wyprostnego. Mikrouraz więzadła powstaje zazwyczaj w czasie lądowania po wyskoku, kiedy następuje jednoczasowe wydłużanie i skurcz mięśnia czworogłowego (obciążenie ekscentryczne). Siła jaka działa wówczas na kolano przewyższa ponad dziesięciokrotnie ciężar ciała zawodnika! Bez odpowiedniego postępowania organizm nie jest w stanie wygoić sumujących się mikrourazów więzadła.
Objawy – kolano skoczka
Pacjenci z „kolanem skoczka” odczuwają ból i tkliwość w obrębie więzadła rzepki, szczególnie w okolicy przyczepu do rzepki przy ruchach związanych z napięciem mięśnia czworogłowego (podskoki, bieg, przysiady). W miejscu dolegliwości pojawia się obrzęk, a w miarę rozwoju choroby występuje osłabienie oraz zanik mięśnia czworogłowego.
Zaawansowanie choroby można podzielić na cztery stopnie:
- stopień 1 – ból występuje tylko po aktywności fizycznej,
- stopień 2 – ból pojawia się już w czasie rozgrzewki, następnie znika aby znów powrócić po grze. Zawodnik jest w stanie efektywnie trenować i grać,
- stopień 3 – ból występuje w czasie aktywności fizycznej, co mocno utrudnia efektywność gry,
- stopień 4 – naderwanie więzadła i osłabienie aparatu wyprostnego kolana aż do całkowitego zerwania więzadła rzepki.
Leczenie kolana skocza
Dokładnie zebrany wywiad od pacjenta oraz badanie lekarskie pozwalają na postawienie rozpoznania. Pomocne również jest badanie USG, które określa rozległość uszkodzenia więzadła. Leczenie choroby w fazie początkowej (stopień 1 i 2) można rozpocząć od leczenia zachowawczego. Zaleca się odpoczynek, okłady i masaże lodem, leki przeciwzapalne i przeciwobrzękowe oraz elewację kończyny. Równie ważne jest wzmacnianie i rozciąganie mięśnia czworogłowego oraz rozciąganie mięśni zginaczy.
Kiedy zapalenie jest opanowane zawodnicy mogą rozpocząć program rehabilitacji skoncentrowany na ćwiczeniach wzmacniania ekscentrycznego aparatu wyprostnego kolana. W przypadkach bólu przewlekłego, nawracającego lub w przypadku częściowego zerwania więzadła rzepki konieczne jest leczenie chirurgiczne. Polega ono na usunięciu tkanek uszkodzonych i zapalnych z więzadła co ułatwia proces gojenia. Czasem konieczne jest dodatkowo usunięcie fragmentu wierzchołka rzepki z użyciem artroskopu. Rehabilitacja po zabiegu wymaga od zawodnika cierpliwości i wytrwałości. Powrót do sportu jest zazwyczaj możliwy po upływie 3-6 miesięcy i zależy od stopnia uszkodzenia więzadła.
Regularne wzmacnianie i rozciąganie mięśnia czworogłowego oraz mięśni zginaczy kolana jest najlepszym sposobem na uniknięcie tego typu urazu. Przygotowanie kondycyjne przed sezonem powinno zawierać ćwiczenia ekscentryczne mięśnia czworogłowego o stopniowo zwiększanej intensywności tak, aby uodpornić więzadła na powtarzane obciążenia. Równocześnie nie wolno zapomnieć o czasie na odpoczynek. Jak zwykle, najlepszym sposobem na uniknięcie dolegliwości jest prewencja.