Uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów

Ścięgna to zwarta tkanka łącząca mięśnie z kością, na którą mają oddziaływać. W przypadku barku cztery ścięgna (mięśnia podłopatkowego, nadgrzebieniowego, podgrzebieniowego oraz obłego mniejszego) tworzą pierścień otaczający głowę kości ramiennej. Odpowiedzialne są one za unoszenie i rotację barku oraz są niezbędne do zachowania stabilności stawu.

Przyczyny uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów

Zerwanie ścięgien rotatorów może wystąpić w każdym wieku jako efekt silnego urazu (podniesienie ciężaru, próba złapania ciężkiego przedmiotu, upadek na wyprostowaną kończynę) lub wielokrotnie powtarzanych mikrourazów (tenis, golf, crossfit). Najczęściej uszkodzenie powstaje stopniowo i związane jest z naturalnym procesem osłabiania włókien tworzących ścięgno. Szacuje się, że ponad 30% osób powyżej 65. roku życia może mieć uszkodzone ścięgna i większość z nich nie odczuwa żadnych dolegliwości.

Objawy uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów

Częściowe lub całkowite uszkodzenie ścięgien stożka rotatorów może prowadzić nie tylko do osłabienia siły odwodzenia, ale również rotacji ramienia. Charakterystycznym objawem jest ból barku, uniemożliwiający sen i nasilający się przy próbach aktywności fizycznej. Nierzadko dochodzi do bolesnego „chrzęszczenia” podczas ruchu stawem.

Diagnostyka uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów

Wstępną diagnozę postawić można na podstawie zebranego wywiadu oraz badania klinicznego. Jednakże do potwierdzenia rodzaju oraz stopnia uszkodzenia niezbędne są badania obrazowe – rezonans magnetyczny (MRI) lub USG.

Leczenie uszkodzenia ścięgien stożka rotatorów

Leczenie uszkodzonego ścięgna stożka rotatorów uzależnione jest od wieku pacjenta, aktywności, stopnia urazu (uszkodzenie częściowe lub całkowite ścięgna) oraz rodzaju uszkodzenia (urazowe/przewlekłe).
W przypadku uszkodzeń przewlekłych, częściowych oraz u osób powyżej 70. roku życia z powodzeniem stosuje się leczenie zachowawcze. Polega ono na modyfikacji aktywności oraz rehabilitacji mającej na celu przywrócenie funkcji stawu.
Ważnym elementem leczenia jest okresowe podawanie doustnych leków przeciwzapalnych oraz iniekcji dostawowych:

  • kortykosteroidy – czasowo zmniejszające ból, pozwalające wprowadzić stopniowe ćwiczenia rehabilitacyjne;
  • osocze bogatopłytkowe (pobraną od pacjenta krew poddaje się specjalnemu procesowi, uzyskując stężoną mieszaninę białek i czynników wzrostu) – posiada działanie modulujące proces zapalny i przeciwbólowy.

Leczenie operacyjne uszkodzeń ścięgien stożka rotatorów wskazane jest w nagłych urazach oraz dla pacjentów, u których leczenie zachowawcze nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub dla osób poniżej 60 roku życia.
Operacje przeprowadza się techniką artroskopową (kilka 5-10 milimetrowych nacięć skórnych, przez które wprowadza się kamerę i instrumenty chirurgiczne) w znieczuleniu ogólnym. Podczas operacji usuwa się zmienioną zapalnie kaletkę, zrosty i za pomocą specjalnych implantów (śrub wkręcanych w kość) ścięgna doszywa się do anatomicznego miejsca przyczepu. Operacja taka trwa od 1 do 2 godzin i daje bardzo dobre rezultaty kliniczne. Satysfakcja pacjentów wynosi ponad 90%, a ryzyko powikłań (m.in. infekcja, bark zamrożony, nawrotowe zerwanie) jest niewielkie.
Powrót do pełnej funkcji uszkodzonego ścięgna stożka rotatorów jest długotrwały i wymaga wysiłku ze strony pacjenta skierowanego na ćwiczenia rehabilitacyjne. Naprawione ścięgna zrastają się z kością w ciągu wielu miesięcy. Dlatego po operacji wymagane jest częściowe unieruchomienie w ortezie na okres 4-6 tygodni. Już podczas tego okresu wdrażane są ćwiczenia barku pod kontrolą fizjoterapeutów. Powrót do pracy biurowej trwa ok. 3 tygodni, do prowadzenia samochodu ok. 6 tygodni, natomiast aktywności fizycznej od 3 do 6 miesięcy. Pełen okres leczenia i rehabilitacji zależy od stopnia uszkodzenia i trwa między 6-12 miesięcy.
W niewielkim procencie przypadków już na podstawie przedoperacyjnych badań obrazowych można stwierdzić, że naprawa uszkodzenia nie będzie możliwa ze względu na słabą jakość ścięgna połączoną z zanikiem mięśni stożka rotatorów. Stosowane są wtedy artroskopowe metody rekonstrukcyjne z przeszczepem tkanki od dawcy (tzw. rekonstrukcja górnej torebki stawowej), transfer ścięgien z innych okolic obręczy barkowej, artroplastyka interpozycyjna lub endoprotezoplastyka odwrócona stawu ramiennego.