Endoprotezoplastyka resurfacyjna stawu kolanowego z implantem personalizowanym

Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonartroza) jest jedną z najczęstszych przyczyn bólu, ograniczenia ruchomości i utraty funkcji kończyny dolnej. Proces zwyrodnieniowy obejmuje stopniową degenerację chrząstki stawowej, zmiany w warstwie podchrzęstnej kości oraz wtórne zmiany zapalne.

W początkowych stadiach choroby stosuje się leczenie zachowawcze: farmakoterapię, fizjoterapię, iniekcje dostawowe (kwas hialuronowy, PRP). Jeżeli leczenie zachowawcze zawodzi, a zmiany zwyrodnieniowe obejmują ograniczoną część stawu, można rozważyć małoinwazyjne leczenie operacyjne.

Jednym z nowoczesnych rozwiązań jest endoprotezoplastyka resurfacyjna z implantem personalizowanym (custom made), umożliwiająca:

• odtworzenie uszkodzonej powierzchni stawowej,
• zachowanie nienaruszonych struktur stawu (więzadeł, pozostałych przedziałów),
• szybki powrót do aktywności.

Implant custom made projektowany jest indywidualnie na podstawie badań obrazowych konkretnego pacjenta (badania rezonansu magnetycznego). Dzięki temu możliwe jest maksymalne dopasowanie protezy do kształtu stawu, z minimalnym usuwaniem zdrowych tkanek.

W przypadku młodszych pacjentów, u których uszkodzenie chrząstki jest ograniczone i spełnia kryteria jakości tkanek, pierwszym wyborem pozostają procedury naprawcze chrząstki, takie jak:

• Mikrozłamania (Microfracture): technika polegająca na perforacji warstwy podchrzęstnej kości w celu stymulacji tworzenia się tkanki włóknistej zastępującej chrząstkę
• Mozaikoplastyka (OATS): przeszczepy autologiczne zdrowej chrząstki wraz z podchrzęstną kością
• Autologiczna Implantacja Chondrocytów (ACI): hodowla własnych komórek chrząstki i ich implantacja w miejsce ubytku
• Inne procedury naprawcze chrząstki

Jednakże w przypadku:

• pacjentów powyżej 40–45 roku życia
• dużych ubytków
• wcześniejszych niepowodzeń rekonstrukcji
• przeciążonych mechanicznie kolan

zastosowanie procedur rekonstrukcyjnych jest ograniczone, a resurfacing custom made staje się bardziej przewidywalnym i skutecznym rozwiązaniem.

1. Konsultacja ortopedyczna – kwalifikacja na podstawie badania klinicznego i badań obrazowych.
2. Wykonanie badań obrazowych wysokiej rozdzielczości – rezonans magnetyczny oraz zdjęcia rentgenowskie.
3. Projektowanie i zatwierdzenie planu operacyjnego – wybór miejsca, zakresu i rozmiaru implantacji.
4. Produkcja implantu i narzędzi – trwa około 6 tygodni.
5. Planowanie operacji – wyznaczenie daty zabiegu.
6. Zabieg operacyjny – wykonanie dostępu operacyjnego, osadzenie implantu, zamknięcie rany.
7. Pobyt w szpitalu – zazwyczaj 2–3 dni.
8. Rozpoczęcie rehabilitacji – od pierwszej doby po zabiegu.

Celem postępowania pooperacyjnego jest:

• szybkie uruchomienie stawu,
• przywrócenie zakresu ruchomości,
• ochrona implantu przed przeciążeniem,
• wzmocnienie mięśni stabilizujących staw.

Kluczowe zasady po zabiegu endoprotezoplastyki resurfacyjnej

• Pionizacja pacjenta już w pierwszej dobie po zabiegu,
• Obciążanie częściowe operowanej kończyny przez pierwsze 2–4 tygodnie (w zależności od decyzji lekarza prowadzącego),
• Kule łokciowe stosowane przez 2–4 tygodnie,
• Ćwiczenia ruchomości rozpoczynane natychmiast po operacji,
• Ćwiczenia siły mięśniowej w bezpiecznym zakresie od 2 tygodnia.

Rehabilitacja po zabiegu endoprotezoplastyki 

• prowadzona pod kontrolą wykwalifikowanego fizjoterapeuty,
• stopniowe zwiększanie zakresu ruchu i siły mięśniowej,
• w późniejszym etapie: trening funkcjonalny i ćwiczenia propriocepcji.

1. Czy implant personalizowany jest bezpieczny?
   Tak, implanty custom made są wykonane z materiałów o wysokiej biokompatybilności i precyzyjnie dopasowane do anatomii pacjenta, co zwiększa ich bezpieczeństwo i trwałość.
2. Jak długo trwa proces przygotowania implantu?
   Od wykonania badań obrazowych do dostarczenia gotowego implantu i narzędzi chirurgicznych upływa zwykle około 6 tygodni.
3. Czy zabieg jest wykonywany w znieczuleniu ogólnym?
   Tak, standardowo operacja jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym (rdzeniowym), w zależności od decyzji zespołu anestezjologicznego i pacjenta.
4. Jak długo trwa hospitalizacja?
   Pobyt w szpitalu po zabiegu trwa zwykle od 2 do 3 dni.
5. Czy będę musiał chodzić o kulach?
   Tak, częściowe odciążanie operowanej kończyny z użyciem kul zalecane jest przez pierwsze 2–4 tygodnie po operacji.
6. Czy implant wymaga wymiany w przyszłości?
   Implanty resurfacingowe mają wysoką trwałość, jednak w przypadku progresji zmian w innych częściach stawu, może być konieczna jednoprzedziałowa lub całkowita endoprotezoplastyka w przyszłości.
7. Kiedy mogę wrócić do pracy?
   Powrót do pracy biurowej możliwy jest po około 4–6 tygodniach, a do pracy fizycznej po 10–12 tygodniach, w zależności od zaawansowania rehabilitacji.
8. Czy po operacji mogę uprawiać sport?
   Tak, po pełnej rekonwalescencji możliwy jest powrót do pełnej aktywności sportowej sprzed choroby.
9. Czy implant wpływa na wykrywalność w badaniach bezpieczeństwa (np. lotnisko)?
   Niektóre implanty metalowe mogą być wykrywane przez bramki bezpieczeństwa, ale posiadanie dokumentacji potwierdzającej implantację rozwiązuje ewentualne problemy.
10. Czy implant custom made ogranicza możliwość przyszłej całkowitej endoprotezoplastyki?
    Nie. Zabieg resurfacingu zachowuje strukturę stawu i umożliwia późniejsze przeprowadzenie pełnej endoprotezoplastyki, jeśli będzie to konieczne.
11. Czy istnieje ryzyko odrzutu implantu?
    Nie. Implanty nie są traktowane przez organizm jako ciało obce w sposób immunologiczny. Materiały są biokompatybilne.
12. Czy mogę podróżować samolotem po zabiegu?
    Tak, podróż samolotem jest możliwa. Rekomendujemy aby powstrzymać się od dalszych podróży przynajmniej przez 2 tyg po zabiegu operacyjnym.

Podsumowanie: endoprotezoplastyka resurfacyjna

Endoprotezoplastyka resurfacyjna z użyciem spersonalizowanego implantu (custom made) stanowi nowoczesną, precyzyjną metodę leczenia ograniczonych uszkodzeń stawu kolanowego. Umożliwia zachowanie naturalnych struktur stawowych, minimalizację zakresu interwencji chirurgicznej oraz szybki powrót do pełnej aktywności codziennej i rekreacyjnej.

Staranna kwalifikacja pacjenta, indywidualne podejście do projektowania implantu oraz właściwe prowadzenie pooperacyjne są kluczowe dla uzyskania optymalnego wyniku leczenia.

W przypadku wczesnych zmian zwyrodnieniowych, personalizowana endoprotezoplastyka resurfacyjna może stanowić bezpieczną i skuteczną alternatywę dla klasycznych zabiegów rekonstrukcyjnych lub pełnej endoprotezoplastyki.

Decyzja o wyborze tej metody powinna być podejmowana wspólnie przez pacjenta i lekarza, w oparciu o rzetelną analizę wszystkich dostępnych opcji terapeutycznych.