Patologia ścięgien mięśni strzałkowych

Problemy dotyczące ścięgien mięśni strzałkowych nie są tak popularne i dotkliwe, jak np. skręcenie stawu skokowego. Przeszkadzają one jednak w wielu aktywnościach, takich jak: bieganie, jazda na rowerze oraz w grach zespołowych (piłka nożna, koszykówka, tenis, squash).

Ścięgna mięśni strzałkowych przebiegają w bruździe kości strzałkowej, za kostką boczną, przechodząc w kanale pod troczkiem górnym mięśni strzałkowych oraz troczkiem dolnym (patrz: rysunek). Ścięgna mięśni strzałkowych długich i krótkich odpowiedzialne są za prawidłowe zginanie podeszwowe stopy. Ich zadaniem jest nawracanie stopy, unosząc jej boczny brzeg, a obniżając przyśrodkowy. Dodatkowo odwodzą stopę. Ścięgna mięśni wzmacniają również łuk poprzeczny stopy.

Choroby ścięgien mięśni strzałkowych można podzielić na trzy rodzaje: zapalenie ścięgien strzałkowych, niestabilność ścięgien strzałkowych oraz zaciskające zapalenie pochewki ścięgna strzałkowego długiego. Należy nadmienić, że ścięgna mogą również ulec tzw. zerwaniu. Schorzenia i urazy w obrębie ścięgien mięśni strzałkowych dotyczą zazwyczaj sportowców. Rozpoznanie opiera się głównie na badaniu klinicznym.

Przyczyny patologii mięśni strzałkowych

Ścięgna mięśni strzałkowych podatne są na stany zapalne. Główną przyczyną jest zazwyczaj nieprawidłowe obciążenie stopy, będące wynikiem urazu lub wady postawy. Często, zapalenie ścięgien występuje wtórnie w przebiegu artropatii zapalnych.

W przypadku zapalenia pochewki ścięgna przyczyną jest najczęściej uraz ścięgna, mięśnia sąsiadującego lub kości, do którego doszło podczas aktywności. Niewłaściwe wykonywanie ćwiczeń, a przy tym nadmierne naciągnięcie ścięgna, może doprowadzić do zapalenia. Osoby, które wykonują szereg powtarzalnych czynności mechanicznych (np. kierowca), również należą do grupy ryzyka. Do innych przyczyn zalicza się wady postawy ciała oraz przebyte choroby układu mięśniowo-szkieletowego. Zdarza się, że źródła stanu zapalnego nie są możliwe do zidentyfikowania ze względu na przebyte infekcje związane z przekłucia lub rozcięcia ścięgna.

Niestabilność ścięgien mięśni strzałkowych wynika z niewydolności układu stabilizującego, do którego dochodzi podczas urazu (rozerwanie troczka ścięgien). Niestabilność może być również wadą wrodzoną lub może być związana z nadmierną elastycznością troczka. Przyczyną może być również występowanie zbyt płytkiej bruzdy w kości strzałkowej.

Objawy patologii ścięgien mięśni strzałkowych

Zapalenie ścięgien mięśni strzałkowych:

  • obrzęk i ból na przebiegu ścięgien,
  • obecność płynu w pochewce ścięgien,
  • szpotawość (rzadziej koślawość tyłostopia).

Zapalenie pochewki ścięgna:

  • obrzęk,
  • lokalna bolesność,
  • zgrzytanie i trzeszczenie, nieco do tyłu od kostki bocznej,
  • pogrubienie pochewki,
  • ograniczona ruchomość ścięgien,
  • przykurcz mięśni strzałkowych.

Niestabilność ścięgien mięśni strzałkowych

  • objawia się uczuciem przeskakiwania. Towarzyszy mu zazwyczaj ból w obrębie kostki bocznej.

Diagnostyka patologii mięśni strzałkowych

W diagnostyce pomocne jest wykonanie zdjęć radiologicznych w celu weryfikacji , czy doszło do tzw. uszkodzenia awulsyjnego (uszkodzenia przyczepu z drobnym fragmentem kostnym). Rekomendowane jest również wykonanie rezonansu magnetycznego oraz USG.

Leczenie patologii mięśni strzałkowych

Zapalenie ścięgien, jako izolowana przypadłość bez objawów podwichnięcia, jest rzadkością. Celem leczenia zachowawczego jest ograniczenie zapalenia i zmniejszenie dolegliwości bólowych. Polega ono na unieruchomieniu w ortezie lub gipsie chorej kończyny oraz na stosowaniu doustnych leków przeciwzapalnych. U większości pacjentów uzyskanie długofalowych efektów wymaga korekcji biomechaniki stopy z wykorzystaniem ortezy przez okres 4-6 miesięcy. Jeśli leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy, konieczne jest wykonanie zabiegu operacyjnego. Polega on na oczyszczeniu i synowektomii ścięgien strzałkowych. W przypadku niestabilności, leczenie operacyjne sprowadza się do naprawy górnego troczka z przyszyciem do tylno-bocznej powierzchni kości strzałkowej wraz z pogłębieniem bruzdy kości strzałkowej. Jeśli dojdzie do zerwania ścięgien, przeprowadzana jest operacja rekonstrukcji.

W postępowaniu pooperacyjnym pacjent zaopatrzony jest w krótki gips podudziowy przez 4 tygodnie. W tym okresie zalecane jest nieobciążanie operowanej kończyny. Przez następne 4 tygodnie stosuje się but typu Walker, który zwiększa komfort poruszania się. W tym czasie wprowadza się również ćwiczenia wzmacniające mięśnie strzałkowe.