Chyba nie ma na świecie osoby, która uprawiając sport nie doznałaby urazu stawu skokowego. A i poza środowiskiem sportowym jest to bardzo częsty uraz.
Staw skokowy nie jest prosto zbudowany. Składa się ze stawu skokowego górnego oraz dolnego, a tworzy go kość piszczelowa, strzałkowa oraz skokowa i piętowa. Staw skokowy górny pozwala nam na wykonanie ruchu zawiasowego, natomiast dolny na ruch inwersji (stanięcie na wewnętrznej krawędzi stopy) oraz ewersji (stanięcie na bocznej krawędzi stopy). Aby poszczególne kości mogły łącznie funkcjonować jako staw skokowy połączone są ze sobą licznymi więzadłami. Pomiędzy kością piszczelową a strzałkową istnieje więzozrost piszczelowo-starzałkowy, po stronie przyśrodkowej więzadło trójgraniaste (warstwa powierzchowna i głęboka) , a po stronie bocznej więzadło strzałkowo-skokowe przednie (ATFL), więzadło strzałkowo-piętowe (CFL) oraz więzadło strzałkowo-skokowe tylne (PTFL). Do tego wszystkiego dochodzą oczywiście jeszcze mięśnie goleni które czynnie stabilizują staw skokowy.
Najczęstszym urazem stawu skokowego jest nadmierna inwersja, czyli potoczne „skręcenie kostki”. Taki uraz może powstać w czasie biegu po nierównej nawierzchni, nieprawidłowego zeskoku, czy obrotu na stopie. Stanowi on 85% wszystkich urazów stawu. Rzadziej narażeni jesteśmy na nadmierną ewersję, czy uraz bezpośredni.
Objawy skręcenia stawu skokowego
W zależności od ciężkości urazu wyróżnia się trzy stopnie skręcenia kostki bocznej. Stopień I to naciągnięcie więzadeł. Istnieje niewielki obrzęk i tkliwość w okolicy ATFL bez cech niestabilności stawu. Stopień II (naderwanie) charakteryzuje się znacznym obrzękiem i wylewem podskórnym oraz bolesnością w okolicy ATFL i CFL. Zawodnik ma trudności w chodzeniu i wspięciu na palce. Stopień III to rozerwanie – pojawia się masywny obrzęk i bolesność, ograniczenie ruchu w stawie. W badaniu stwierdza się dodatnie objawy niestabilności. Dodajmy jeszcze, że we wszystkich tych sytuacjach ciągłość kości pozostaje zachowana (nie ma złamania).
Objawy ciężkiego uszkodzenia stawu skokowego:
- obrzęk oraz wylew podskórny krwi w okolicy kostki bocznej,
- ból w czasie ucisku poniżej i do przodu od kostki bocznej,
- trudności w chodzeniu, wspięciu na palce,
- ograniczenie ruchu w stawie,
- niestabilność stawu.
Leczenie skręcenia stawu skokowego
Do stwierdzenia ciężkości uszkodzenia stawu skokowego konieczne jest badanie lekarskie. W badaniu porównawczym obu stawów skokowych ocenia się obrzęk, bolesność miejscową, wydolność więzozrostu piszczelowo-strzałkowego oraz wydolność więzadła ATFL (szuflada przednia), PTFL (szuflada tylna) oraz CFL i więzadła trójgraniastego (Talar-tilt). Badanie uzupełnia sprawdzenie wydolności ścięgien mięśni strzałkowych oraz piszczelowych. Należy rozważyć wykonywanie badania RTG w celu wykluczenia ewentualnego złamania. Można również wykonać badanie USG, które w rękach doświadczonego diagnosty dokładnie określa stopień uszkodzenia struktury więzadeł.
Uszkodzenia aparatu więzadłowego stawu skokowego zazwyczaj dobrze się goją, wobec czego wystarcza postępowanie zachowawcze. Stosuje się odpoczynek, chłodzenie, modelujący opatrunek uciskowy, ułożenie przeciwobrzękowe (noga w górze), leki przeciwzapalne oraz możliwie wczesną mobilizację stawu. W każdym przypadku należy zastosować czasowo porządny stabilizator stawu skokowego oraz fizjoterapię mającą na celu odbudowę masy i kontroli mięśniowej. Czas unieruchomienia oraz czas do powrotu na boisko jest uzależniony od stopnia uszkodzenia. Często powtarzane urazy, nieprawidłowe postępowanie po urazie oraz zbyt wczesny powrót do treningu może skutkować przewlekłą niestabilnością stawu skokowego. Jest to wskazanie do leczenia chirurgicznego.
Jak długo należy odpoczywać po urazie?
- stopień I – stabilizator 7-10 dni, treningi po 10 dniach,
- stopień II – odciążanie do ustąpienia bólu, stabilizator 10-14 dni,
- stopień III – odciążanie 3 tygodni, stabilizator 6 tygodni,
- po rekonstrukcji więzadeł bezpieczny powrót do pełnej aktywności po ponad 12 tygodniach