Staw kolanowy to jeden z największych i jeden z najbardziej złożonych pod względem budowy anatomicznej staw ze wszystkich stawów człowieka. Jest on szczególne podatny na urazy. Urazy kolana, więzadeł krzyżowych, łąkotek czy rzepki – to częsta przypadłość, szczególnie u osób aktywnych fizycznie. Staw kolanowy ulega kontuzji, kiedy jego struktury muszą znosić obciążenia przekraczające ich fizjologiczną wytrzymałość.
W kolanie najczęściej uszkadzane są łąkotki, których zadaniem jest m.in. absorbowanie wstrząsów. Kontuzjom często ulegają także więzadła stabilizujące kolano oraz rzepki. Powszechne są także zwichnięcia stawu, urazy chrząstki, zapalenie lub przerwanie ścięgna.
Diagnostyka stawu kolanowego rozpoczyna się w gabinecie lekarskim. W trakcie konsultacji ortopedycznej lekarz przeprowadza z pacjentem wywiad oraz badanie palpacyjne – w pozycji stojącej, siedzącej oraz leżącej. Ortopeda bada zakres ruchu oraz jego opór końcowy, a także stabilność. Wykonuje również testy ortopedyczne.
Lekarz, dla potwierdzenia lub ewentualnego wykrycia innych patologii, może zlecić badania obrazowe. W przypadku kolana są to: badanie rentgenowskie (RTG), badanie ultrasonograficzne (USG) oraz rezonans magnetyczny (MR/MRI/RM). Rentgen (prześwietlenie) pokazuje stan kości oraz pośrednio chrząstek stawowych, natomiast rezonans obrazuje stan wszystkich struktur stawowych. Badanie USG pokazuje stan tkanek miękkich stawu kolanowego (łąkotek, chrząstek, więzadeł).
Dobór metody leczenia uzależniony jest od postawionej diagnozy, a także wieku, sprawności i oczekiwań pacjenta. Inna metoda leczenia proponowana jest osobom młodym, które chcą wrócić do aktywności sportowej, a inna osobom starszym, którym zależy na życiu bez bólu.
Staw kolanowy można leczyć zachowawczo, stosując leczenie farmakologiczne lub wykorzystując odpowiednie metody rehabilitacyjne. Niekiedy pomocna jest również medycyna regeneracyjna. Zmniejsza ona dolegliwości bólowe, wzmacnia i odciąża kolano. Jej zastosowanie przyspiesza zdolności regeneracyjne chorego stawu.
W przypadku zaawansowanych schorzeń stawu kolanowego lub kiedy dochodzi do poważnych urazów konieczna jest operacja.
W Carolina Medical Center kierujemy się zawsze dobrem pacjenta, dlatego stosujemy nowoczesne, małoinwazyjne techniki operacyjne, określane przez ortopedów jako “preserving surgery”. Są to metody, dzięki którym pacjenci nie odczuwają braku czucia głębokiego w mięśniach i ścięgnach oraz zachowują własny staw. Są one dedykowane głównie osobom młodym, które chcą za wszelką cenę pozostać aktywne fizycznie.
Jedną z metod, pozwalających ocalić staw pacjenta, jest artroskopia stawu kolanowego. Umożliwia ona diagnostykę stawu, przeprowadzenie operacji i usunięcie przyczyny bólu. W trakcie artroskopii wykonywane są różne procedury, m.in.: rekonstrukcja więzadeł (np. rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego, rekonstrukcja wielowięzadłowa), rekonstrukcja chrząstki, szycie lub naprawa łąkotki (usunięcie uszkodzonego fragmentu łąkotki), usunięcie ciał wolnych ze stawu.
Wśród operacyjnych metod leczenia stawu kolanowego wyróżniamy osteotomię, potocznie nazywaną “kontrolowanym załamaniem”. Ma ona za zadanie zminimalizować postęp zmian zwyrodnieniowych oraz stanowi alternatywę do bardziej inwazyjnych operacji.
W zaawansowanej chorobie zwyrodnieniowej szanse na wyleczenie oraz powrót do normalnego funkcjonowania w życiu codziennym daje endoprotezoplastyka stawu kolanowego. Przeprowadzana jest u pacjentów, u których nie sprawdziły się inne metody leczenia oraz występują przeciwwskazania do przeprowadzenia zabiegu techniką artroskopii.
Rehabilitacja stanowi fundamentalny element leczenia zachowawczego oraz pooperacyjnego urazów i schorzeń stawu kolanowego. Dzięki odpowiednio dobranej terapii można zmniejszyć dolegliwości bólowe, zwiększyć zakres ruchu oraz wzmocnić osłabione części stawu. Rehabilitacja wpływa także na poprawę ślizgu stawowego (nawilżenie chrząstki).
Kolano jest częścią ciała, z którą pacjenci najczęściej zgłaszają się na fizjoterapię. Są to najczęściej osoby, które doznały urazu lub zmagają się z przewlekłymi dolegliwościami. U pacjentów w stanie ostrym bardzo ważna jest wczesna interwencja, która zabezpiecza pacjenta przed dodatkowymi urazami i zapewnia optymalne warunki do gojenia. W rehabilitacji stawu kolanowego kluczowy jest wywiad i badanie, na podstawie których fizjoterapeuta dobiera indywidualną terapię uwzględniając stan pacjenta. Warto pamiętać, że leczenie nie kończy się jedynie na stawie kolanowym – ważne jest szersze spojrzenie na całą kończynę dolną, a nawet na cała sylwetkę. Niezwykle istotne, poza wzmacnianiem mięśni i stabilizacją, są ćwiczenia funkcjonalne. Dlatego warto na pewnym etapie rehabilitacji włączyć również trening medyczny.
lek. Łukasz Luboiński
Specjalista ortopedii i traumatologii narządu ruchu
Jestem Ordynatorem Oddziału Ortopedii i Traumatologii Narządu Ruchu w Carolina Medical Center. Specjalizuję się m.in. w przeszczepach łąkotek, rekonstrukcji chrząstki, rekonstrukcjach wielowięzadłowych i osteotomiach w obrębie stawów kolanowych. Wykonuję także artroskopię stawu biodrowego. Przyjmuję dzieci od 12 r.ż.
